Η χειρότερη επιστροφή της τελευταίας πεντηκονταετίας

Από τα μπάνια του λαού στην εφαρμογή του νέου μνημονίου.

Tα μπάνια του λαού έφτασαν στο τέλος τους και οι συμπολίτες μας πραγματοποιούν την πιο δύσκολη επιστροφή, στην σκληρή οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, στη διάρκεια της τελευταίας πεντηκονταετίας.

Υπήρξαν και άλλες δύσκολες χρονιές, ............

αναφέρουμε ενδεικτικά το 1973-1974, που σημαδεύτηκε από την ενεργειακή κρίση της περιόδου εκείνης, το 1986, οπότε εφαρμόστηκε το πρόγραμμα σταθεροποίησης της εθνικής οικονομίας από τους Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη, και το 1990-1991, με τον κίνδυνο εσωτερικής στάσης πληρωμών του ελληνικού Δημοσίου. Ποτέ όμως δεν είχαμε το συνδυασμό τόσων αρνητικών παραγόντων.
Η οικονομία έχει περάσει από την ύφεση στην ελεύθερη πτώση, οι πιθανότητες επιτυχίας της πολιτικής που εφαρμόζεται είναι ελάχιστες και η αποσύνθεση της ελληνικής κοινωνίας έχει πάρει πρωτοφανείς διαστάσεις.

Οικονομική κατάρρευση

Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία δίνουν μια εικόνα πλήρους κατάρρευσης της οικονομίας. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) υποχωρεί με ετήσιο ρυθμό 6%-7% και το ποσοστό ανεργίας ετοιμάζεται για ένα ακόμη άλμα, από το 23% στο 25% του οικονομικά ενεργού
πληθυσμού.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η εκτίμηση των ειδικών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την πορεία και την προοπτική της ελληνικής οικονομίας. Πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους οι οποίοι θεωρούν, βάσει της οικονομικής ανάλυσης που κάνουν, μη βιώσιμο το ελληνικό χρέος και αποκλείουν την υποχώρησή του στο 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020. Προβλέπουν, λοιπόν, ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα είναι αρνητικός μέχρι και το 2015. Πτώση 7,3% του ΑΕΠ το 2012, νέα πτώση 3,5% το 2013, υποχώρηση 1,5% το 2014 και σταθεροποίηση με οριακή μείωση 0,5% το 2015.

Εάν λάβουμε υπόψη μας ότι τα φαινόμενα ύφεσης άρχισαν να εκδηλώνονται στην Ελλάδα το 2008 και πως την περίοδο 2008-2012 η αθροιστική μείωση του ΑΕΠ θα ξεπεράσει το 20%, αντιλαμβανόμαστε τι πρόκειται να γίνει στις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες, και τα νοικοκυριά.

Το ΑΕΠ βρίσκεται ήδη, σε σταθερές τιμές, κάτω από τα επίπεδα του 2003. Η ελληνική οικονομία έχει πάει μία δεκαετία πίσω, χωρίς βέβαια να έχει την αναπτυξιακή δυναμική και την ολυμπιακή προοπτική του 2003. Σήμερα το δημόσιο χρέος είναι της τάξης του 150% του ΑΕΠ, ενώ πριν από 10 χρόνια ήταν της τάξης του 100% του ΑΕΠ, δεν υπάρχει άμεση αναπτυξιακή προοπτική και τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα –από τη μαζική ανεργία μέχρι την εκτός ελέγχου παράνομη μετανάστευση– κάνουν πιο δύσκολη οποιαδήποτε προσπάθεια σταθεροποίησης της οικονομίας.

Η επιβολή νέων μέτρων της τάξης των 15 δισ. ευρώ σε μια οικονομία που βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση αναμένεται να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα λύσει. Θα διευκολύνει βέβαια τη συνεννόηση με τους Ευρωπαίους εταίρους και πιστωτές και θα αυξήσει τις πιθανότητες να οργανωθεί ένα νέο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, αυτή τη φορά με πρωτοβουλία του δημόσιου τομέα. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι τα οικονομικά μεγέθη θα υποχωρήσουν από το 2003, που βρίσκονται σήμερα, προς τα μέσα της δεκαετίας του ’90, ενώ τα ποσοστά ανεργίας μπορεί να ανέβουν το 2013-2014 προς το 28% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού.

Κοινωνική αποσύνθεση

Η κυβέρνηση και το κράτος δεν μπόρεσαν να αξιοποιήσουν το καλοκαίρι για να επιχειρήσουν μια ανασύνταξη της ελληνικής κοινωνίας που θα διευκόλυνε την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων. Αντίθετα, επιβράβευσαν με τα λάθη και τις παραλείψεις τους τα πιο αντικοινωνικά στοιχεία, που κυριαρχούν εδώ και δεκαετίες στην τουριστική παραοικονομία. Με τη βοήθεια της ιδιοτελούς αδράνειας των αρμόδιων αρχών πραγματοποιήθηκε νέο ρεκόρ φοροδιαφυγής στις τουριστικές περιοχές.
Tα ποσοστά φορολογικής παραβατικότητας που καταγράφηκαν ήταν της τάξης του 50%-100%, ανάλογα με την τουριστική περιοχή, χωρίς να υπάρξουν σοβαρές συνέπειες γι’ αυτούς που φοροδιαφεύγουν και φοροκλέπτουν συστηματικά.

Από αυτή την κατάσταση εξυπηρετήθηκαν όλα τα κυκλώματα της κεντρικής εξουσίας και της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης υπό τη σκέπη των οποίων αναπτύσσεται η τουριστική παραοικονομία.
Δεκάδες χιλιάδες επαγγελματίες του κλάδου εξασφάλισαν αφορολόγητα εισοδήματα πολλών δεκάδων ή και εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ σε διάστημα 3-4 μηνών, ενώ μισθωτοί και συνταξιούχοι που πρέπει να βγάλουν το χρόνο με 5.000-10.000 ευρώ θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις ολοένα πιο παράλογες απαιτήσεις της εφορίας.
Το αρχικό και το νέο μνημόνιο, με τον τρόπο που εφαρμόζονται, έχουν οδηγήσει σε ρεκόρ φοροδιαφυγής, εισφοροδιαφυγής, παράνομης εργασίας, παράνομης μετανάστευσης και κοινωνικής διάλυσης.

Οι επίσημοι στόχοι που θέτουν τα μνημόνια είναι διαμετρικά αντίθετοι με την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα που διαμορφώνουν η κυβερνητική πολιτική και η λειτουργία του κράτους και της τοπικής, περιφερειακής αυτοδιοίκησης.
Ολοκληρώνεται έτσι η πολυδιάσπαση της ελληνικής κοινωνίας, με τα αφορολόγητα κυκλώματα της παραοικονομίας να ευημερούν, το μεγαλύτερο μέρος της μεσαίας τάξης να έχει βγάλει τις καταθέσεις της, προϊόν της φοροδιαφυγής των περασμένων χρόνων, στο εξωτερικό και τους ειλικρινείς φορολογούμενους να καλούνται να σηκώσουν τα οικονομικά βάρη όλου του πληθυσμού και το κόστος της διαχείρισης του υπέρογκου δημόσιου χρέους.

Τις διαστάσεις της φοροδιαφυγής τεκμηριώνει και πρόσφατη επιστημονική μελέτη του Πανεπιστημίου του Σικάγου, η οποία συνέκρινε τα δηλωθέντα εισοδήματα ελεύθερων επαγγελματιών και τις δόσεις αποπληρωμής των δανείων τους. Τα πραγματικά εισοδήματα των ελεύθερων επαγγελματιών υπολογίστηκε ότι είναι 1,92 φορές υψηλότερα –κατά μέσο όρο– σε σχέση με αυτά που δηλώθηκαν. Η μεγαλύτερη φοροδιαφυγή παρατηρείται παραδοσιακά στους κλάδους των ιατρών, των μηχανικών, των εκπαιδευτικών, των χρηματοοικονομικών συμβούλων, των λογιστών και των δικηγόρων.

Xρηματοπιστωτική ασφυξία

Η αύξηση των καταθέσεων που ακολούθησε την εκλογική επικράτηση της ΝΔ και το σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού δεν αναπληρώνει τις μεγάλες απώλειες που παρατηρούνται από τα τέλη του 2009 και δεν αρκεί για να αντιμετωπιστεί η χρηματοπιστωτική ασφυξία που ενισχύει συνεχώς τα φαινόμενα ύφεσης.
Εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία έκθεσης της κεντρικής τράπεζας της Ιρλανδίας για την εξέλιξη των σχέσεων των ελληνικών επιχειρήσεων με το τραπεζικό σύστημα. Στην έκθεση επισημαίνεται ότι σε δείγμα 900 μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, το 21,2% δεν υπέβαλε αίτημα για χορήγηση δανείου, εκτιμώντας ότι η απόρριψή του ήταν μαθηματικά βέβαιη. Το ποσοστό στην Ελλάδα είναι τριπλάσιο απ’ ό,τι ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη.

Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι το 41,6% των αιτημάτων χορήγησης δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις απορρίπτεται στην Ελλάδα, ενώ ο μέσος όρος των απορριπτικών απαντήσεων στο σύνολο της Ευρωζώνης είναι 11,9%.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία του Ιουλίου, μειώθηκαν οι χορηγήσεις προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις κατά 4,8% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2011, ενώ συνεχίστηκε η αρνητική ροή χρηματοδότησης, με την έννοια ότι τα δάνεια που αποπληρώθηκαν ξεπέρασαν και αυτόν το μήνα τις χορηγήσεις. Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι οι καταθέσεις που προσδιορίζουν, σε μεγάλο βαθμό, τις χρηματοδοτικές δυνατότητες του τραπεζικού συστήματος έχουν υποστεί μια μείωση της τάξης του 30% από το ξεκίνημα της κρίσης και κινούνται σήμερα γύρω στα 160 δισ. ευρώ.

Οι συνθήκες χρηματοπιστωτικής ασφυξίας που έχουν δημιουργηθεί κάνουν εξαιρετικά δύσκολη την καθημερινή οικονομική διαχείριση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Το ποσοστό των δανείων που δεν εξυπηρετούνται έγκαιρα αυξάνεται συνεχώς, προετοιμάζοντας το έδαφος για περισσότερα «λουκέτα» και νέο περιορισμό της δραστηριότητας σε κλάδους όπως η οικοδομή, που κατά το παρελθόν αποτελούσαν «ατμομηχανή» της οικονομικής ανάπτυξης.

Η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με τη μέθοδο που επιχειρείται –χαρακτηριστικό το παράδειγμα της διάλυσης της ATEbank σε όφελος της Τράπεζας Πειραιώς– δεν πρόκειται να οδηγήσει σε αύξηση της ρευστότητας για την πραγματική οικονομία. Την κατάσταση περιπλέκει και η δημοσιονομική αστοχία της κυβέρνησης Σαμαρά, που οδηγεί στην έκδοση περισσότερων έντοκων γραμματίων του ελληνικού Δημοσίου απ’ ό,τι είχε προγραμματιστεί.
Το Δημόσιο θα πάρει για μία ακόμη φορά σχεδόν όλο το διαθέσιμο χρήμα για να καλύψει τα ελλείμματά του, αφήνοντας την πραγματική οικονομία χωρίς ρευστό.

Γιώργος Κύρτσος
Free Sunday