ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΧΩΡΩΝ.

Όλες οι βασικές γνώσεις για την επίδραση του δωματίου πάνω στο ηχητικό αποτέλεσμα του συστήματος σας και μερικές απλές πρώτες βοήθειες.

Ξοδέψατε μια περιουσία για το ηχοσύστημα των ονείρων σας , το στήσατε με πολλή προσοχή και μεράκι στο μέρος όπου θα έμελλε να γίνει ο ιερός χώρος ακρόασης του σπιτιού σας αλλά μόνο προς κακή σας τύχη και έκπληξη διαπιστώσατε ότι ο χώρος αυτός δεν συνεργάζεται με την υπόλοιπη ηχητική αλυσίδα αλλοιώνοντας δραματικά το τελικό ηχητικό αποτέλεσμα.

Ο χώρος ακρόασης μαζί και τα υπόλοιπα μέρη της ..........

ηχητικής αλυσίδας, τα ενισχυτικά, τις πηγές και τα ηχεία είναι ένα αναπόσπαστο σύστημα που επηρεάζει άμεσα την τελική ποιότητα του ήχου.

Δυστυχώς όμως επικεντρώνοντας την προσοχή μας μόνο στα άλλα κομμάτια της ηχητικής αλυσίδας, τις περισσότερες φορές αγνοούμε την επίδραση που μπορεί να έχει ο χώρος στη μουσική που παίζουμε μέσα σε αυτόν. Βέβαια, αυτό εν μέρει είναι δικαιολογημένο μιας και οι περισσότεροι ζούμε σε διαμερίσματα όπου ο χώρος είναι πολύτιμο και ακριβό αγαθό και δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα για να τον αλλάξουμε, αλλά και γιατί όλοι μας είμαστε, άλλοι λίγο και άλλοι πολύ, περισσότερο γνώριμοι με τους ενισχυτές και τα ηχεία απ ότι με την ακουστική των χώρων. Αυτό μας έχει οδηγήσει στο να μυθοποιήσουμε τον χώρο ακρόασης και να αποκρύψουμε πίσω από ένα πέπλο μυστηρίου τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει στην ποιότητα της μουσικής. Τα μυστήρια του χώρου ακρόασης έχουν δώσει μάλιστα τροφή σε προκαταλήψεις που οδηγούν ως συνήθως σε λανθασμένες εκτιμήσεις και ενέργειες. Χτυπητό παράδειγμα είναι η παρεξηγημένη χρήση του όρου 'απορροφητικά υλικά' στην βελτίωση της ακουστικής ενός χώρου. Υπάρχει η αίσθηση ότι αν γεμίσουμε ένα χώρο με τέτοια υλικά θα βελτιώσουμε την ακουστική του πράγμα που είναι λάθος. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι μπορεί κανείς να συναντήσει συστήματα πολλών χιλιάδων ευρώ να σχετίζονται με χώρους τραγικής ηχητικής απόδοσης. Ένα άλλο σημείο συχνής παρεξήγησης είναι η σύγχυση των δυο βασικών παραγόντων στην ακουστική χώρου: των ιδιορρύθμων του δωματίου και της αντήχησης. Παρότι τα δυο φαινόμενα είναι συγγενικά και αλληλεπιδρούν, παρότι η προσπάθεια μεταβολής του ενός επηρεάζει και το άλλο καλό είναι να μπορούμε να τα αντιλαμβανόμαστε σαν ξεχωριστά φαινόμενα ώστε να κατανοούμε καλύτερα τους μηχανισμούς και κανόνες που αυτά διέπουν. Κάθε χώρος χαρακτηρίζεται από την αρχιτεκτονική του σχεδίαση και την εσωτερική διακόσμηση. Οι διαστάσεις ενός δωματίου ορίζουν σε μεγάλο βαθμό τους ιδιόρρυθμους του δωματίου που μπορούν να δημιουργήσουν τεράστια και δυσεπίλυτα ακουστικά προβλήματα. Αν βάλουμε να παίζει μουσική με έντονο περιεχόμενο μπάσων από δυο ηχεία σε ένα δωμάτιο και αρχίσουμε να περπατάμε σε διάφορα σημεία του εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η ένταση των χαμηλών συχνοτήτων αυξομειώνεται ανάλογα με τη θέση στο δωμάτιο.

Η αυξομείωση των χαμηλών συχνοτήτων ανάλογα με τη θέση στο δωμάτιο δεν οφείλεται στα ηχεία που είναι παντοκατευθυντικα σε αυτές τις συχνότητες αλλά στις γεωμετρικές διαστάσεις και ιδιότητες του δωματίου. Σε ένα κυβικό δωμάτιο τα φαινόμενα είναι εντονότερα από ότι σε ένα ακανόνιστου σχήματος ενώ όσο μεγαλύτερο είναι το δωμάτιο τόσο σε χαμηλότερες συχνότητες μεταφέρεται το φαινόμενο.

Η αντήχηση από την άλλη πλευρά είναι αυτή που κάνει κάθε χώρο να έχει τη δική του ακουστική ταυτότητα. Θα έχετε παρατηρήσει ότι αν βρεθείτε σε ένα άδειο δωμάτιο και χτυπήσετε παλαμάκια ο ήχος που παράγεται δεν είναι κοφτός, αλλά συνεχίζεται για ένα μικρό χρονικό διάστημα μέχρι να σβήσει.

Αυτό οφείλεται στην αντήχηση του χώρου. Αν επαναλάβετε το ίδιο πείραμα στον ίδιο χώρο αλλά πλήρως επιπλωμένο (όπως ένα κοινό καθιστικό) θα δείτε ότι το φαινόμενο δεν έχει την ιδία ένταση με την προηγούμενη περίπτωση. Έτσι στον πρώτο και στον δεύτερο χώρο θα έχουμε σαφώς διαφορετικά ακούσματα. Σήμερα υπάρχει ένας ολόκληρος κλάδος που ασχολείται με την ακουστική χώρων. Ειδικά εκπαιδευμένοι τεχνικοί εξοπλισμένοι με τα κατάλληλα όργανα μέτρησης αναλαμβάνουν να αναλύσουν και σχεδιάσουν την ακουστική του χώρου βάσει της χρήσης του και του επιθυμητού χρόνου αντήχησης.

Ο ήχος σε κλειστό χώρο

Μια πηγή ήχου μέσα σε ένα δωμάτιο, όπως τα ηχεία μας, παράγει ηχητικά κύματα διαφόρων συχνοτήτων. Τα ηχητικά κύματα ξεκινούν από την πηγή και καθώς συναντούν διάφορα εμπόδια στον δρόμο τους συμπεριφέρονται ανάλογα, ακλουθώντας πάντα τους κανόνες των κυμάτων.

Δηλαδή ανακλώνται, διαθλώνται περιθλώνται η απορροφώνται. Όταν ένα κύμα συναντήσει κάποιο εμπόδιο του οποίου οι διαστάσεις είναι μεγαλύτερες από το μήκος κύματος και ισχύει ότι η γωνία πρόσπτωσης του κύματος θα είναι ιση με την γωνία ανάκλασης. Επίσης τα ηχητικά κύματα περιθλωνται, δηλαδή αλλάζουν διεύθυνση καθώς περνούν από μια ακμή. Ένα ηχητικό κύμα που διαπερνάει ένα αντικείμενο αλλάζοντας τη διεύθυνση του λέμε ότι διαθλάται. Καθώς το ηχητικό κύμα προσκρούει στα διάφορα αντικείμενα του χώρου ένα μέρος της ενέργειας τους μπορεί να ανακλάται, να διαθλάται η να περιθλαται, και ένα άλλο να απορροφάται, δηλαδή να χάνεται η στην πραγματικότητα η ενέργεια αυτή να μετατρέπεται σε θερμότητα. Η απορρόφηση των κυμάτων εξαρτάται από τον τύπο του υλικού που προσκρούουν επάνω και από τη συχνότητα του κύματος.

Τζάμια, λείοι τοίχοι και καθρέπτες έχουν πολύ μικρή έως ανύπαρκτη απορροφητικότητα και γι αυτό και τις λέμε ανακλαστικές επιφάνειες. Αντιθέτως, οι βαριές πτυχωμένες κουρτίνες, τα χαλιά και διάφορα πορώδη υλικά έχουν μεγάλη απορροφητικότητα.

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν για να βελτιώσουμε την ακουστική του δωματίου;

Θα πρέπει να ξέρετε μερικά πράγματα για τα υλικά και τα αντικείμενα που συναντάμε στα σπίτια μας από ηχητική άποψη.

Τα χαλιά, οι κουρτίνες, οι μοκέτες απορροφούν περισσότερο τις υψηλές συχνότητες από τις μεσαίες και δεν κάνουν σχεδόν τίποτα στις χαμηλομεσαιες και στις χαμηλές.

Στην περιοχή των μπάσων θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε συντονισμένα πάνελ για να μπορέσετε να επέμβετε παραπάνω. Οι συνήθεις κατασκευές με τοίχους από τούβλο και τσιμέντο η άλλα σκληρά πατώματα ελάχιστα απορροφούν τα μπάσα.

Αντίθετα, τοίχοι και ταβάνια από γυψοσανίδα καθώς και οι υαλοπίνακες απορροφούν πολύ καλύτερα τα μπάσα από τα μεσαία και δεν απορροφούν καθόλου μεσουψηλες και υψηλές εφόσον είναι βαμμένα.

Όσο πιο άγριοι είναι οι τοίχοι τόσο περισσότερες υψηλές και μεσαίες απορροφούν. Στοκαρισμένοι και βαμμένοι τοίχοι απορροφούν ελάχιστα μεσαίες και υψηλές.

Το ξύλο απορροφά κυρίως τις υψηλές συχνότητες αν είναι χοντρό η κολλημένο σε τοίχο η πάτωμα. Το κλασσικό ξύλινο πάτωμα με το κενό από κάτω και το λουστράρισμα απορροφά πολύ καλύτερα τις χαμηλές συχνότητες.

Η παραπάνω παρατήρηση ισχύει και για τα άτομα που βρίσκονται στο δωμάτιο και τα οποία δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε. Τελικά για να ισορροπήσουμε το χρόνο αντήχησης θα χρειαστούμε επιφάνειες και αντικείμενα με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Θα χρειαστούμε και υλικά που απορροφούν τις υψηλές, που είναι άφθονα στο σπίτι μας αλλά και υλικά που απορροφούν μόνο τις χαμηλές που είναι σπανιότερα (π.χ. μεγάλους υαλοπίνακες, ελαφριάς κατασκευής τοίχους, συντονισμένα πάνελ κλπ). Τα διαφόρων χαρακτηριστικών υλικά πρέπει να είναι διασκορπισμένα στο δωμάτιο και όχι όλα σε ένα τοίχο. Σημαντικό ρόλο παίζει και η διάχυση του ήχου μας. Η διάχυση βοηθά πολύ την εξομάλυνση των διαφόρων ηχητικών χαρακτηριστικών. Είναι εύκολο να πετύχουμε διάχυση ακόμα με την ύπαρξη μικρών τραπεζιών, διακοσμητικών αντικειμένων, φωτιστικών, βιβλιοθηκών με βιβλία κ.α. Οι διάφοροι γραμμικοί ισοσταθμιστες σήματος δηλαδή ηλεκτρονικές διατάξεις που παρεμβάλλονται ανάμεσα σε προενισχυτη και τελικό ενισχυτή και ρυθμίζουν την απόκριση του σήματος σε πολλές περιοχές, μπορούν να δώσουν λύση κατά περίπτωση και ιδιαίτερα εάν είναι ψηφιακοί δηλαδή κάνουν την επεξεργασία με ψηφιακό σήμα. Συνήθως όμως αποφεύγονται γιατί και δεν λύνουν πολλά προβλήματα και προσθέτουν αλλοιώσεις στο ηχητικό μας σήμα. Η απομόνωση από τους εξωτερικούς θορύβους καθώς και το αντίστροφο, δηλαδή να μην ενοχλούμε εμείς τους άλλους είναι εξαιρετικά δυσεπίλυτα προβλήματα, ιδιαίτερα σε έτοιμες κατασκευές. Όσοι τυχεροί φτιάχνετε κάτι από την αρχή και έχετε την οικονομική ευχέρεια μπορείτε να πάρετε διάφορες προφυλάξεις. Απευθυνθείτε σε ένα ειδικό γραφείο που αναλαμβάνουν τις ηχητικές μονώσεις των χώρων διασκέδασης η των στούντιο ηχογράφησης.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΤΣΕΛΗΣ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ-ΡΑΔΙΟΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ