Έκτός από τις «ντε γιούρε» διαδικασίες φιλελευθεροποίησης, μεγάλο ρόλο παίζουν οι «ντε φάκτο» διαδικασίες που προωθούν οι πολυεθνικές εταιρίες. Η αυξανόμενη συγκέντρωση «κεφαλαίου και εργασιών», στους βασικούς κρίκους της «τροφικής αλυσίδας», επιδεινώνει τις ανισότιμες σχέσεις αναπτυγμένων και αναπτυσσομένων χωρών, καθώς μεταξύ μεγάλων επιχειρήσεων και της πλειοψηφίας μικρομεσαίων αγροτών και καταναλωτών αγροτικών προϊόντων. Συντελεί επίσης στην αναπαραγωγή του μοντέλου της βιομηχανοποιημένης (εντατικής) γεωργίας, που μειώνει τον αγροτικό πληθυσμό...και ασκεί αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Ειδικότερα το μερίδιο των τεσσάρων μεγαλύτερων επιχειρήσεων στους βασικούς «κρίκους» τους αγροτο-διατροφικού κυκλώματος των ΗΠΑ, ήταν το 2004, μεταξύ 40-80% με τάση αύξησης, ενώ οι 5 μεγαλύτερες επιχειρήσεις χονδρικής και λιανικής πώλησης στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, είχαν μερίδιο από 46-88% (στην Ελλάδα 53,7%).
Αντίστοιχα στον τομέα των αγροτικών εισροών, 25 πολυεθνικές σε παγκόσμιο επίπεδο, κατείχαν το 2003 δεσπόζουσα θέση στην παραγωγή και εμπορία γενετικού υλικού, αγροχημικών και κτηνοφαρμάκων. Παράλληλα παρατηρείται ενίσχυση του βαθμού συγκέντρωσης σε αυτή καθʼ αυτή την αγροτική παραγωγή (μεγαλύτερες επιχειρήσεις), όσο και με τη «συμβολαιακή γεωργία» (μεγάλες αλυσίδες super-markets υπογράφουν απʼ ευθείας συμβόλαια με παραγωγούς, με όρους που καθορίζουν οι ίδιες).
Υψηλός βαθμός συγκέντρωσης παρατηρείται επίσης στον τομέα της επεξεργασίας προϊόντων και παραγωγής ειδών διατροφής. Ο κύκλος εργασιών 112 πολυεθνικών συγκροτημάτων, ξεπερνούσε το 2000 το ΑΕΠ πολλών χωρών. Οι δέκα μεγαλύτερες σε πωλήσεις ήταν: Nestle, Phillip Morris, Unilever, ConAgra, Cargill, Coca-Cola, Pepsico, Mars, Diageo, κά. Οι τρεις πρώτες είχαν πωλήσεις τροφίμων 97 δις, καθαρά κέρδη πάνω από 13 δις, ενώ απασχολούσαν περίπου 700.000 άτομα. Το 34% των 112 μεγαλύτερων εταιριών είχαν την έδρα τους στις ΗΠΑ, το 36% στην ΕΕ, το 20% στην Ιαπωνία και 10% στον υπόλοιπο κόσμο.
Ανάλογοι πολυεθνικοί κολοσσοί έχουν δημιουργηθεί στον τομέα της λιανικής πώλησης. Στις αρχές της νέας χιλιετίας, γύρω στις 30 πολύ μεγάλες αλυσίδες super-markets, είχαν στον έλεγχο τους 1/3 των πωλήσεων σε όλο τον κόσμο. Οι τέσσερις μεγαλύτερες (Wal-Mart/ΗΠΑ, Carrefour/Γαλλία, Ahold/Ολλανδία, Metro/Γερμανία, κά), είχαν το 2004 το 12,8% των πωλήσεων τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ το 2008 το μερίδιο τους προβλέπεται να φτάσει το 15,8%.
Ραγδαία αύξηση του βαθμού συγκέντρωσης, παρατηρείται και στον τομέα των βιολογικών προϊόντων, ενώ μια νέα εξέλιξη, είναι η παραγωγή «μεταλλαγμένων». Ένας μικρός αριθμός πολυεθνικών της βιοτεχνολογίας, κυρίως από ΗΠΑ, ΕΕ και Ιαπωνία (Mosanto/ΗΠΑ, DuPont/ΗΠΑ, SYGENTA/Ελβετία, Group Limagrain/Γαλλία, KWS AG/Γερμανία, Sakata/Ιαπωνία, Bayer/Γερμανία, κά), επιχειρούν να θέσουν υπό ιδιόμορφη ομηρία (διατροφική εξάρτηση), εκατομμύρια παραγωγούς και καταναλωτές, χώρες και λαούς σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι συγκεκριμένες πολυεθνικές, χρησιμοποιώντας γενετικό υλικό από τη φύση, επιφέρουν γονιδιακή μετάλλαξη και σε συνέχεια το πωλούν στους παραγωγούς. Στην ουσία ασκούν βιοπειρατεία πατεντάροντας τη βιοποικιλότητα (κληρονομιά της ανθρωπότητας), ενώ από την άλλη δημιουργούν τεράστιο πρόβλημα «βιοηθικής» με τις απροσδιόριστες και μη αντιστρέψιμες συνέπειες στον άνθρωπο και στο περιβάλλον.
Πηγή: Γιάννης Τόλιος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Προσοχή στον τρόπο που σχολιάζετε. Σχόλια που δεν θα σέβονται τον χώρο που φιλοξενούνται ή άλλους θα σβήνονται ΤΕΛΕΙΩΣ.