Πρόκειται για τον πρωταγωνιστή του βιβλίου "Τά Μυστικά του Βάλτου" της Πηνελόπης Δέλτα, με το οποίο μεγάλωσαν γενιές καί γενιές. Η σύντομη ζωή του υπήρξε ένας συνεχής αγώνας για τα ιδανικά της πατρίδας, της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας.
Ο Σαράντος Αγαπηνός, όπως ήταν το .....
πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε το 1880 στο Ναύπλιο, όπου ο πατέρας του Ανδρέας Αγαπηνός, από τους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας, υπηρετούσε ως εφέτης. Οι πρόγονοί του είχαν σπουδαία δράση κατά την Επανάσταση του 1821.
Ο μικρός Σαράντης, πού οι συγγενείς του αποκαλούσαν χαϊδευτικά Τέλλο (Σαραντέλλο), έχασε σε μικρή ηλικία τον πατέρα του και οι συγγενείς τον έφεραν στην Αθήνα μαζί με τη μητέρα του και τα δύο του αδέλφια. Η πίστη του στο Θεό και στην Ελλάδα και ο νεανικός ενθουσιασμός του τον ώθησαν να εγγραφεί στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.
Αποφοίτησε το 1091 και τοποθετήθηκε ως υπολοχαγός στη φρουρά της Αθήνας. Λίγους μήνες αργότερα κατατάχθηκε εθελοντής στα στρατιωτικά σώματα που πολεμούσαν τους Βούλγαρους κομιτατζήδες στην οθωμανοκρατούμενη Μακεδονία, επειδή πίστευε ότι η ελληνική ψυχή της Μακεδονίας θα αφυπνιζόταν μόνο με τη στρατιωτική δράση.
Πολέμησε, κυρίως, στην περιοχή του Βερμίου και τον Σεπτέμβριο του 1906 έγινε αρχηγός στρατιωτικού τμήματος. Σημαντική υπήρξε η συμβολή του στις σκληρές μάχες για την εκκαθάριση της βαλτώδους λίμνης των Γιαννιτσών (Βάλτος για τους ντόπιους), η οποία είχε καταστεί από τους Βούλγαρους κομιτατζήδες οχυρό απροσπέλαστο.
Στις 14 Νοεμβρίου 1906 τραυματίσθηκε, όταν οι άνδρες του δέχθηκαν επίθεση από το απόσπασμα του κομιτατζή Αποστόλ Πετκόφ και μετέβη στη Θεσσαλονίκη για νοσηλεία. Επέστρεψε στις αρχές του 1907 στην περιοχή, αλλά η κατάσταση της υγείας του χειροτέρεψε, καθώς προσβλήθηκε από ελονοσία.
Τότε, το κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα που έδρευε στην Αθήνα, διέταξε την αντικατάστασή του από τον λοχαγό Νικόλαο Δουμπιώτη (καπετάν Αμύντα). Προτού αναχωρήσει από την περιοχή, ο καπετάν Άγρας θέλησε να συναντηθεί με τους αρχηγούς των βουλγαρικών τμημάτων Κασάπσκι και Ζλάταν, με σκοπό είτε να τους εξαγοράσει, είτε να τους πείσει να στραφούν ενωμένοι Έλληνες και Βούλγαροι κατά των Τούρκων.
Παρά την αντίδραση των Ναουσαίων προκρίτων, δέχτηκε να συναντηθεί με τους δύο Βουλγάρους οπλαρχηγούς σε ουδέτερο έδαφος, συνοδευόμενος από ένα άνδρα της εμπιστοσύνης του, τον Αντώνη Μίγγα. Οι Βούλγαροι, παρά τις διαβεβαιώσεις τους, συνέλαβαν αμέσως τους δύο μαχητές και αφού τους διαπόμπευσαν επί μία εβδομάδα, περιφέροντάς τους στα βουλγαρικά χωριά της περιοχής ως δήθεν αιχμαλώτους, τους απαγχόνισαν από τον κλάδο μιας καρυδιάς, που βρισκόταν κοντά το χωριό Τέχοβο στις 7 Ιουνίου 1907. Ήταν μόλις 27 ετών. Ο θάνατος του καπετάν Άγρα συντάραξε το ελληνικό στοιχείο της περιοχής και η προδοσία των Βουλγάρων φανάτισε τους Έλληνες αντάρτες, με αποτέλεσμα ο Μακεδονικός Αγώνας να συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση.
Η θυσία του Σαράντη Αγαπηνού, του Καπετάν Άγρα, ενέπνευσε πολλούς εθελοντές που έσπευσαν να βοηθήσουν τον Μακεδονικό Αγώνα. Ενέπνευσε επίσης πολλούς ποιητές όπως τόν Ρήγα Γκόλφη, τόν Γεώργιο Σουρῆ κ.ά. Η Πηνελόπη Δέλτα τόν έκανε οικείο σε όλους μας με "Τα Μυστικά του Βάλτου". Ο αείμνηστος Φιλόλογος Θεόδωρος Κανελλόπουλος από τα Φιλιατρά έγραψε μία πλήρη βιογραφία του Άγρα, η οποία εξεδόθη το 1958 και επανεκδόθηκε συμπληρωμένη το 2003. Ο Δήμος κάθε χρόνο οργανώνει εκδηλώσεις μνήμης με τον τίτλο "Αγαπήνεια", ενώ του έχει στήσει τιμητικό ανδριάντα. Η Ιερά Μητρόπολης Εδέσσης τιμά τη μνήμη του Άγρα και του Μίγγα εκεί ακριβώς που είδαν για τελευταία φορά το φως του ήλιου.
Τις εκδηλώσεις στους Γαργαλιάνους θα τιμήσει με την παρουσία του ο δήμαρχος Έδεσσας Δημήτριος Γιάννος. Στην επιμνημόσυνο δέηση θα χοροστατήσει ο Μητροπολίτης Τριφυλίας και Ολυμπίας κ. κ. Χρυσόστομος. Τον πανηγυρικό της ημέρας θα εκφωνήσει ο Ευστάθιος Παρασκευόπουλος, τ. Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και Πρόεδρος του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων. Η εκδήλωση θα κλείσει με παραδοσιακούς χορούς από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καρυδιάς.
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης έχει ως εξής:
ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΙΟΥΛΙΟΥ 2014
Γενικός σημαιοστολισμός και φωταγώγηση των δημοσίων καταστημάτων
ΚΥΡΙΑΚΗ 13 ΙΟΥΛΙΟΥ 2014
Ώρα 8.00 μ.μ. Παράταξη των σημαιών των σχολείων της πόλεως και της Φιλαρμονικής στο χώρο του ανδριάντα του Ήρωα.
Ώρα 8.10 μ.μ. Πέρας της προσελεύσεως των προσκεκλημένων στο Δημαρχείο.
Ώρα 8.15 μ.μ. Αναχώρηση προσκεκλημένων εν σώματι προς το χώρο της τελετής.
Ώρα 8.20 μ.μ. Επιμνημόσυνη δέηση. Κατάθεση στεφάνων. Τήρηση ενός λεπτού σιγής. Εθνικός Ύμνος.
Ώρα 8.45 μ.μ. Μετάβαση των προσκεκλημένων στο χώρο της Κεντρικής Πλατείας.
Χαιρετισμοί από το Δήμαρχο Τριφυλίας Κωνσταντίνο Κόλλια και το Δήμαρχο Έδεσσας Δημήτριο Γιάννο.
Εκφώνηση πανηγυρικού από τον Ευστάθιο Παρασκευόπουλο, τ. Πάρεδρο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και Πρόεδρο του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων.
Ώρα 9.15 μ.μ. Παρουσίαση παραδοσιακών χορών στο χώρο της Κεντρικής Πλατείας από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καρυδιάς.
