Χωρίς οικονομική στρατηγική η κυβέρνηση Σαμαρά

Άρθρο του Δημοσιογράφου Γιώργου Κύρτσου στην Free Sunday.

Ο παλαιού τύπου δικομματισμός κατάφερε να ανασυντάξει τις δυνάμεις του στις εκλογές της 17ης Ιουνίου, υποσχόμενος την ουσιαστική κατάργηση του μεγαλύτερου μέρους του νέου μνημονίου μέσα από μια διαδικασία άμεσης επαναδιαπραγμάτευσης και την αλλαγή του μείγματος οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται. Πέντε εβδομάδες μετά τη μεγάλη εκλογική επιστροφή της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ η κυβέρνηση Σαμαρά ετοιμάζεται να κάνει ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που είχε υποσχεθεί στους ψηφοφόρους.
Επειδή όμως οι ηγέτες του κυβερνητικού συνασπισμού δέχονται μεγάλη επικοινωνιακή και πολιτική πίεση, εξακολουθούν να μοιράζουν διαβεβαιώσεις για «ενίσχυση των ασθενέστερων», όπως χαρακτηριστικά λέει ο κ. Κουβέλης, ή αποφυγή «νέων και οριζόντιων μέτρων», όπως καθησυχάζει την κοινή γνώμη ο κ. Βενιζέλος.

Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση συνασπισμού ..........

υποχρεώνεται σε μία ακόμη στροφή 180 μοιρών και ετοιμάζεται να εφαρμόσει το νέο μνημόνιο, το οποίο προσυπέγραψαν ο κ. Σαμαράς και ο κ. Βενιζέλος τον περασμένο Φεβρουάριο, χωρίς εκπτώσεις και με ιδιαίτερα εντατικό τρόπο. Τα «μπάνια του λαού» προσφέρουν κάποια χρονικά και πολιτικά περιθώρια στην κυβέρνηση, είναι φανερό όμως ότι δεν πρόκειται να αντέξει το επικοινωνιακό, πολιτικό σοκ από την αναγκαστική προσαρμογή στους κανόνες του νέου μνημονίου.

Μέτρα χωρίς τέλος

Η κυβερνητική ηγεσία πρέπει, σε διάστημα λίγων εβδομάδων, να εξηγήσει στους Ευρωπαίους εταίρους και πιστωτές πώς ακριβώς θα εφαρμόσει τα πάνω από 70 μέτρα που προβλέπονται στο νέο μνημόνιο, πώς θα καλύψει με νέα μέτρα τις μεγάλες αποκλίσεις που παρατηρούνται στην εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2012 και ποια θα είναι τα μέτρα ύψους 11,5 δισ. ευρώ στα οποία θα στηριχτεί η δημοσιονομική προσαρμογή τη διετία 2013-2014.

Δεν υπάρχουν μαθηματικές ούτε, φυσικά, πολιτικές απαντήσεις στα παραπάνω. Η ελληνική οικονομία έχει μπει σε φάση επιταχυνόμενης κατάρρευσης και είναι φανερό ότι δεν αντέχει τα αλλεπάλληλα «πακέτα» μέτρων που προγραμματίζονται. Ο κ. Σαμαράς, ο κ. Βενιζέλος και ο κ. Κουβέλης άντεξαν στην εκλογική πίεση των άλλων κομμάτων προβάλλοντας μια πρόταση ευρωπαϊκής προσαρμογής χωρίς μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Για τις ανάγκες του εκλογικού σεναρίου «εξαφάνισαν» το νέο μνημόνιο και τις λεπτομερείς δεσμεύσεις που αναφέρονται σε αυτό, και πρόβαλαν «κοστολογημένα» μέτρα που υποτίθεται ότι θα προστάτευαν τους συμπολίτες μας με τις μεγαλύτερες οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες και θα άνοιγαν το δρόμο στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον, παρουσίασαν περίπου σαν αυτονόητη την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου και την επιμήκυνση της περιόδου της δημοσιονομικής προσαρμογής.

Ακόμα και τώρα που αποδεικνύεται ότι τα «κοστολογημένα» 18 μέτρα του κ. Σαμαρά δεν πρόκειται να εφαρμοστούν, πως το νέο μνημόνιο θα εφαρμοστεί παρά τις περί του αντιθέτου προεκλογικές διαβεβαιώσεις και πως η επαναδιαπραγμάτευση ξεπερνάει τις διπλωματικές δυνατότητες της σημερινής κυβέρνησης, οι ηγέτες του κυβερνητικού συνασπισμού εξακολουθούν να παίζουν με τις λέξεις.

Διαβεβαιώνουν την κοινή γνώμη ότι δεν θα υπάρξουν νέα μέτρα, με τη λογική ότι τα μέτρα του νέου μνημονίου είναι στην αντίληψή τους… παλαιά. Τα μέτρα είναι νέα σε ό,τι αφορά την οικονομική καθημερινότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Εάν, για παράδειγμα, εφαρμοστεί από τις 15 Οκτωβρίου η προβλεπόμενη από το νέο μνημόνιο εξίσωση της φορολογίας του πετρελαίου θέρμανσης με τη φορολογία του πετρελαίου κίνησης –με βασικό στόχο την πάταξη ενός τεράστιου κυκλώματος φοροδιαφυγής, φοροκλοπής–, είναι φανερό ότι θα υπάρξει σοβαρή νέα επιβάρυνση των οικογενειακών προϋπολογισμών. Το μέτρο λοιπόν είναι νέο, με την έννοια ότι δεν έχει μπει ακόμη στην καθημερινότητα των συμπολιτών μας αλλά και επειδή οι ηγέτες των κυβερνητικών κομμάτων δημιούργησαν προεκλογικά την εντύπωση ότι τα πιο δυσάρεστα μέτρα του νέου μνημονίου δεν επρόκειτο να εφαρμοστούν.

Νέο είναι και το μέτρο του «κουρέματος» των ειδικών επιδομάτων διαφόρων κατηγοριών δημοσίων υπαλλήλων, όπως είναι οι στρατιωτικοί, οι αστυνομικοί, οι γιατροί του ΕΣΥ, οι δικαστικοί λειτουργοί, οι καθηγητές των ΑΕΙ και των ΤΕΙ. Το συγκεκριμένο μέτρο έχει υπογραφεί από τον κ. Σαμαρά και τον κ. Βενιζέλο από τις αρχές του χρόνου, αυτό όμως δεν το κάνει παλιό σε ό,τι αφορά την οικονομική καθημερινότητα και τον οικογενειακό προϋπολογισμό των άμεσα θιγόμενων. Το πιθανότερο είναι ότι θα αρχίσει να εφαρμόζεται το Σεπτέμβριο, και μάλιστα αναδρομικά από 1ης Ιουλίου.

Μπορεί ο λογοπλάστης κ. Βενιζέλος να βαφτίζει για προφανείς λόγους τα νέα μέτρα παλιά, αυτό όμως δεν λύνει το πρόβλημα των συμπολιτών μας, ούτε φυσικά πρόκειται να λύσει το πολιτικό πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ και της κυβέρνησης συνασπισμού. Η δεύτερη πολιτική μπλόφα της κυβέρνησης έχει σχέση με την υποτιθέμενη εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2012 χωρίς την επιβολή πρόσθετων μέτρων. Από τη στιγμή που παρατηρείται μεγάλη υστέρηση στα έσοδα και μεγαλώνει με το πέρασμα του χρόνου η υπέρβαση των δαπανών στα νοσοκομεία του ΕΣΥ, το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό σύστημα και τη φαρμακευτική δαπάνη, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα ζητηθεί από την τρόικα η επιβολή πρόσθετων διορθωτικών μέτρων –πέρα από αυτά που προβλέπονται στο νέο μνημόνιο και έπρεπε ήδη να έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται με βάση τη συμφωνία που υπέγραψαν ο κ. Βενιζέλος και ο κ. Σαμαράς– για να αποτραπεί ο πλήρης δημοσιονομικός εκτροχιασμός.

Οι κυβερνητικοί αρμόδιοι –με την τιμητική εξαίρεση του υπουργού Οικονομικών κ. Στουρνάρα– επιμένουν ότι μπορούν να πάρουν μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής ύψους 11,5 δισ. ευρώ το 2013-2014 χωρίς να υπάρξει ανάγκη επιβολής οριζόντιων μέτρων που θα θίξουν μισθούς, συντάξεις και κοινωνικές παροχές. Πρόκειται για μία ακόμη πολιτική μπλόφα, η οποία θα καταρρεύσει μέχρι το Σεπτέμβριο. Οι πρωτογενείς δαπάνες του Δημοσίου ήταν 42 δισ. ευρώ το 2003, όταν ο Κώστας Καραμανλής διεκδικούσε την εξουσία υποσχόμενος μεταξύ των άλλων μείωση των δημοσίων δαπανών κατά 10 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Λόγω της κομματικής κακοδιαχείρισης και της γενικότερης χαλάρωσης, οι πρωτογενείς δαπάνες του ελληνικού Δημοσίου έφτασαν το 2009 στα 74 δισ. ευρώ. Σήμερα εκτιμώνται στα 88 δισ. ευρώ, εκ των οποίων σχεδόν το 75% αφορά μισθούς, συντάξεις και διαφόρων ειδών κοινωνικά επιδόματα. Η θεωρία, λοιπόν, σύμφωνα με την οποία αρκεί να παταχθεί η «σπατάλη» για να περιοριστούν οι δημόσιες δαπάνες, χωρίς να θιγούν εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια μη προνομιούχοι συμπολίτες μας, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την οικονομική πραγματικότητα.

Ελεύθερη πτώση

Ούτε στην απίθανη περίπτωση που ο κ. Σαμαράς και ο κ. Βενιζέλος φανούν απόλυτα συνεπείς στις υποχρεώσεις που ανέλαβαν έναντι των Ευρωπαίων εταίρων και πιστωτών πρόκειται να υπάρξει βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης τα αμέσως επόμενα χρόνια. Το ΑΕΠ πέφτει με ετήσιο ρυθμό 7% και από το 2008, οπότε ξεκίνησαν τα υφεσιακά φαινόμενα, έχει υποχωρήσει πάνω από 20%. Η Ελλάδα έχει επιτύχει ευρωπαϊκό ρεκόρ στη διάρκεια και την κλίμακα της ύφεσης, χωρίς να έχει διατυπωθεί μια σοβαρή κυβερνητική πρόταση για το πέρασμα στην ανάκαμψη και στη συνέχεια στην ανάπτυξη της οικονομίας.

Οι δαπάνες του ελληνικού Δημοσίου συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία παρά τις δραστικές περικοπές μισθών και συντάξεων, η χρηματοδότηση του παραγωγικού ιδιωτικού τομέα έγινε εξαιρετικά προβληματική και οι κάθε είδους απαιτήσεις του Δημοσίου από τους φορολογούμενους και τις επιχειρήσεις αυξάνονται, ενώ το Δημόσιο εξακολουθεί να είναι προκλητικά ασυνεπές στις δικές του οικονομικές υποχρεώσεις. Η τουριστική περίοδος θα είναι χειρότερη απ’ ό,τι το 2011, οι εξαγωγές παρουσιάζουν μικρή υποχώρηση τους τελευταίους μήνες, εξαιτίας και των προβλημάτων χρηματοδότησης των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων, και η διεθνής κρίση στους περισσότερους τομείς της εμπορικής ναυτιλίας φαίνεται να μεγαλώνει. Η οικονομική συγκυρία εξελίσσεται από το κακό στο χειρότερο, οι δυναμικοί κλάδοι στους οποίους θα μπορούσε να στηριχτεί η ανάκαμψη της οικονομίας δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα και η κυβερνητική ηγεσία καταφεύγει στην πολιτική φλυαρία, σε μια μάταιη προσπάθεια να κρύψει την έλλειψη ολοκληρωμένης και αξιόπιστης οικονομικής στρατηγικής.