Αποκαλυπτικός για το Μνημόνιο 1 ο πρώην υπουργός οικονομικών

Τα λάθη του Μνημονίου 1 επισημαίνει ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου σε άρθρο του στους «Financial Times».

Στο άρθρο του με τίτλο: «Δώστε στην Ελλάδα χρόνο να αποδείξει ότι μπορεί να κάνει τη δουλειά της» ο νέος υπουργός Περιβάλλοντος σημειώνει ότι το πρώτο μνημόνιο είχε υψηλό επιτόκιο και μικρό χρόνο αποπληρωμής ενώ προσθέτει ότι έγιναν λάθη και παραλείψεις.

Στο άρθρο του ο κ. Παπακωνσταντίνου σημειώνει:

«Ένα χρόνο αφού συμφωνήθηκε το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής της Ελλάδας και το δάνειο των 110 δισ. ευρώ με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η χώρα είναι και πάλι στο επίκεντρο της προσοχής - και το κοινό αίσθημα δείχνει να είναι πιο απαισιόδοξο από ποτέ για την υπέρβαση της κρίσης. Τι πήγε στραβά; Και μπορεί αυτό να διορθωθεί;

Για να απαντήσουμε, είναι απαραίτητο να θυμηθούμε τι έχει συμβεί από το Μάιο του 2010: με απλά λόγια, επιτεύχθηκε η μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή σε ένα χρόνο από μια χώρα της Ευρωζώνης. Και αυτό έγινε με δύσκολο τρόπο: για να μειωθεί το έλλειμμα κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, οι ονομαστικοί μισθοί στο δημόσιο τομέα μειώθηκαν κατά 15%, οι συντάξεις κατά 10%, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων μειώθηκε κατά 10%, οι λειτουργικές και αμυντικές δαπάνες περικόπηκαν, ο ΦΠΑ αυξήθηκε κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες και οι Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης αυξήθηκαν κατά 30%.

Η δημοσιονομική προσαρμογή συνοδεύθηκε από ένα ευρύ φάσμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που καθυστερούσαν χρόνια. Η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος αύξησε τα όρια συνταξιοδότησης και συνέδεσε τις συνταξιοδοτικές παροχές με τις εισφορές όλου του εργασιακού βίου. Η μεταρρύθμιση στην αγορά εργασίας μείωσε τις αποζημιώσεις απόλυσης και τις αμοιβές της υπερωριακής απασχόλησης.

Η Στατιστική Υπηρεσία ανεξαρτητοποιήθηκε πλήρως, ενώ η δημοσιονομική διαχείριση ενισχύθηκε. Η φορολογική μεταρρύθμιση επιτάχυνε τις διαδικασίες για εκδίκαση φορολογικών υποθέσεων και έκανε μια αποφασιστική – αν και ακόμη ατελή - προσπάθεια για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Η διοικητική μεταρρύθμιση με τον “Καλλικράτη” μείωσε τον αριθμό των δήμων από 1.034 σε 325.

Η διαδικασία έναρξης λειτουργίας των επιχειρήσεων απλοποιήθηκε, νομοθετήθηκε η διαδικασία “fast track” για τις μεγάλες επενδύσεις, απελευθερώθηκαν οι μεταφορές εμπορευμάτων, άρθηκε το καμποτάζ, “άνοιξαν” τα “κλειστά επαγγέλματα”.

Αυτά είναι σημαντικά επιτεύγματα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Απαίτησαν μεγάλες θυσίες από τον Ελληνικό λαό, μάχη με μια Δημόσια Διοίκηση που ήταν παντελώς ανέτοιμη, ανάλωση πολιτικού κεφαλαίου από μια Κυβέρνηση που είχε απέναντί της μια λαϊκίστικη αντιπολίτευση. Φυσικά, και λάθη έγιναν και καθυστερήσεις υπήρξαν.

Αλλά αυτό δεν μπορεί να εξηγήσει την αρνητική στάση σήμερα από πολλούς και τη σιγουριά όσων υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα δεν θα τα καταφέρει. Θα ήταν τα spread στις 600 μονάδες, αντί για το σημερινό (εξωφρενικό) ύψος των 1400 μονάδων βάσης, αν η μείωση του ελλείμματος ήταν 5,5 ποσοστιαίες μονάδες, όπως προβλέπεται στο Πρόγραμμα, αντί των 5 μονάδων που επετεύχθησαν, ή αν ορισμένες μεταρρυθμίσεις δεν καθυστερούσαν;

Είναι σαφές ότι στο σχεδιασμό του Προγράμματος υπήρχαν λάθη και διορθώθηκαν στη συνέχεια: για παράδειγμα, το επιτόκιο δανεισμού ήταν πολύ υψηλό και η διάρκεια αποπληρωμής πολύ μικρή. Και τα προβλήματα που παρεμποδίζουν την εφαρμογή του προγράμματος, δεν αντιμετωπίστηκαν αρκετά αποφασιστικά.

Αλλά ο λόγος που η Ελλάδα δεν θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε αγορές το 2012 και χρειάζεται ένα νέο δάνειο (σε συνδυασμό με έσοδα από αποκρατικοποιήσεις και εθελούσια συμμετοχή ιδιωτών κατόχων ομολόγων που λήγουν) έχει να κάνει λιγότερο με αδυναμίες στο σχεδιασμό ή την εφαρμογή του προγράμματος και περισσότερο με ευρύτερα συστημικά ζητήματα της Ευρωζώνης, με το εκλογικό χρονοδιάγραμμα σε διάφορες χώρες της ΕΕ, καθώς και με την πραγματικότητα των μεγεθών του χρέους.

Τον περασμένο Οκτώβριο, λίγους μήνες αφού το Πρόγραμμα είχε συμφωνηθεί, τα spreads έπεσαν ραγδαία, σχεδόν 350 μονάδες σε ένα μήνα. Στη συνέχεια, ήρθε η απόφαση Deauville για ενσωμάτωση της δυνατότητας αναδιάρθρωσης του χρέους, μετά το 2013, στο μόνιμο μηχανισμό, κατατάσσοντας τις αξιώσεις των ιδιωτών κατόχων ομολόγων μετά από αυτές των δανειστών του μηχανισμού.

Αυτό μείωσε τα κίνητρα για τον ιδιωτικό τομέα να κρατούν – πόσω μάλλον – να αγοράζουν τους κρατικούς τίτλους περιφερειακών οικονομιών. Το λάθος αναγνωρίστηκε και διορθώθηκε στην πρόσφατη απόφαση του Eurogroup με την εξαίρεση από την υπαγωγή ομολόγων των χωρών σε πρόγραμμα από αυτόν τον κανόνα κατάταξης.

Υπάρχει, ωστόσο, κι η πραγματικότητα των αριθμών. Είναι βιώσιμο ένα χρέος, που θα φθάσει περίπου το 160% του ΑΕΠ, πριν αρχίσει να μειώνεται; Είναι πράγματι, ή τουλάχιστον μπορεί να γίνει. Η βιωσιμότητα του χρέους εξαρτάται από τα πρωτογενή πλεονάσματα, το ρυθμό ανάπτυξης, καθώς και τους τόκους που καταβάλλονται για την εξυπηρέτησή του. Μετά τη μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες το 2010, η Ελλάδα θα αρχίσει να έχει πρωτογενές πλεόνασμα το 2012 που προβλέπεται να φτάσει το 6% ως το 2014.

Δεν είναι εύκολο να το διατηρήσει σε αυτό το επίπεδο, αλλά μπορεί και πρέπει να γίνει. Η ανάπτυξη αναμένεται να επανέλθει από τον επόμενο χρόνο, με την συμβολή των μεταρρυθμίσεων, που έχουν δρομολογηθεί, δίνοντας ένα θετικό σοκ στην οικονομία. Το αναπτυξιακό δυναμικό υπάρχει, από την πράσινη τεχνολογία ως στον τουρισμό και τις υποδομές.

Όμως, τελικά, η βιωσιμότητα του χρέους εξαρτάται από την ίδια τη στάση των αγορών. Οι αγορές έχουν κοντή μνήμη. Σήμερα ψηφίζουν υπέρ της αναδιάρθρωσης του χρέους, όπως το 2009, συνεχίζουν να δανείζουν την Ελλάδα με επιτόκιο 100 μονάδες βάσης πάνω από το αντίστοιχο γερμανικό, όταν τα δημοσιονομικά προβλήματα προφανώς υπήρχαν και ήταν εμφανή.

Έκαναν λάθος τότε και κάνουν λάθος τώρα. Γι’ αυτό η στρατηγική του να αγοράσει κανείς χρόνο, ή «να μετατεθεί το πρόβλημα», όπως κάποιοι το θέτουν, είναι στην πραγματικότητα η μόνη ορθολογική λύση σήμερα. Δίνει στην Ελλάδα τη δυνατότητα να αποδείξει ότι μπορεί να ολοκληρώσει το έργο που ξεκίνησε. Και δίνει στην Ευρώπη χρόνο να σκεφτεί τις επιλογές και τα εργαλεία, για να βοηθήσει τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση με έναν ρεαλιστικό τρόπο - κάνοντας το χρέος βιώσιμο, χωρίς το “δράμα” που θα επιφέρει στην Ευρωζώνη μια αναδιάρθρωση ή μια κατάρρευση και χρεωκοπία».

Real.gr