buckyball

UPDATED

Τα φουλερένια είναι ανθρακικές δομές (όπως εξάλλου είναι και ο γραφίτης ή οι νανοσωλήνες άνθρακα) με σφαιρικό σχήμα και ανακαλυφθήκαν το 1985 από τους Harold Kroto et al. (Βραβείο Νομπέλ Χημείας 1996). Το πιο γνωστό φουλερένιο είναι αυτό το οποίο αποτελείται από 60 άτομα άνθρακα αλλά επίσης κοινά είναι αυτά με 70, 76 και 84 άτομα άνθρακα.

Δομή..........

Η διάμετρος ενός φουλερένιου κυμαίνεται μεταξύ 0,7 και 1,5 nm. Αν και μεγάλα μόρια όσον αφόρα τις διαστάσεις, τα φουλερένια παραμένουν συγκριτικά με τα οργανικά μόρια αρκετά μικρά. Είναι γενικά σταθερά μόρια και απαιτούν θερμοκρασίες τάξεως 1000 oC και άνω για να διασπαστούν οι δεσμοί μεταξύ των ανθράκων οι οποίοι το αποτελούν. Η επιφάνεια τους αποτελείται από πενταμελείς και εξαμελείς δακτυλίους άνθρακα. Οι πρώτοι δίνουν την απαραίτητη θετική καμπυλότητα προκειμένου να πάρει σφαιρική μορφή το μόριο ενώ αρκούν το πολύ 12 πενταμελής δακτύλιοι για αυτό το σκοπό. Η θέση των πενταμελών δακτυλίων έχει ιδιαίτερη σημασία για την σταθερότητα του μορίου. Όταν πενταμελείς δακτύλιοι συνορεύουν έχουμε μη σταθερό μόριο. Σταθεροποίηση μη σταθερών φουλερενίων μπορούμε να επιτύχουμε με άτομα της ΙΑ ομάδας να σχηματίζουν δεσμούς με τους άνθρακες του μορίου. Τέλος, για μεγάλο αριθμό ανθράκων το φουλερένιο τείνει να αποκτήσει μηδενική καμπυλότητα κατά τη διαδρομή όπου ενώνει 2 οποιουσδήποτε πενταμελείς δακτυλίους.



UPDATE 00:25
Μόρια άνθρακα «τρίτου τύπου» ανακαλύφθηκαν στο διάστημα από Καναδούς, Αμερικανούς και Γάλλους επιστήμονες. Πρόκειται για τα μεγαλύτερα μόρια άνθρακα που έχουν βρεθεί ποτέ στο διάστημα, έχοντας σχήμα μπάλας ποδοσφαίρου.

Αυτά τα τρισδιάστατα σφαιρικά μόρια μέχρι σήμερα είχαν δημιουργηθεί μόνο σε επιστημονικά εργαστήρια. Αντίθετα με τους άλλους δύο τύπους άνθρακα -τον γραφίτη και το διαμάντι- που συναντώνται ευρέως στη Γη, η ύπαρξή τους δεν είχε ποτέ αποδειχθεί στο σύμπαν.

Επικεφαλής της ομάδας ερευνητών που ανακάλυψε τα μόρια είναι ο Γιαν Κάμι του καναδικού πανεπιστημίου του Δυτικού Οντάριο. Η ομάδα χρησιμοποίησε το υπέρυθρο τηλεσκόπιο Σπίτσερ της NASA, για να εντοπίσει τα μόρια άνθρακα σε ένα νέφος κοσμικής σκόνης που περιβάλλει ένα μακρινό άστρο, στον ουρανό του νοτίου ημισφαιρίου, σε απόσταση περίπου 6.500 ετών φωτός από τη Γη.

Οι επιστήμονες αναζητούσαν κάτι άλλο, όταν τυχαία ανίχνευσαν την υπέρυθρη «υπογραφή» κάποιων μεγάλων αντικειμένων, τα οποία, μετά από εξέταση, αποδείχτηκε ότι ήταν τα μόρια του «τρίτου τύπου» άνθρακα.

Τα μόρια αυτά αποτελούνται από 60 άτομα άνθρακα διατεταγμένα σε εναλλασσόμενα πενταγωνικά και εξαγωνικά σχήματα κι ενωμένα μαζί σε μια σφαίρα. Έχουν πάρει το όνομα του διάσημου αρχιτέκτονα και εφευρέτη Μπακμίνστερ Φούλερ, δημιουργού του γεωδαιτικού θόλου στον οποίο μοιάζουν πολύ τα μόρια.

Οι επιστήμονες θέλουν να μάθουν ποιο ποσοστό του άνθρακα του σύμπαντος βρίσκεται «κλειδωμένο» σε αυτά τα γιγάντια σφαιρικά μόρια, καθώς επίσης να αξιοποιήσουν τις γνωστές ιδιότητές τους.