H ατέλειωτη κατρακύλα του Tύπου

Η περίπτωση του «Ελεύθερου Τύπου» είναι μόνο η αρχή. Αυτό που ανακοινώθηκε την περασμένη Δευτέρα και που τόσο πολύ εξέπληξε τη συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης δεν αποτελεί παρά μια φυσιολογική απόφαση με βάση την κοινή λογική.
Η οικογένεια Αγγελόπουλου αποφάσισε σε μια δεδομένη στιγμή να επενδύσει σε μέσα ενημέρωσης. Οι λόγοι προφανώς δεν ήταν επιχειρηματικοί. Δεν επεδίωκε το αυτονόητο για κάποιον επενδυτή, δηλαδή απόδοση στα επενδεδυμένα κεφάλαια. Επεδίωκε πολιτική παρέμβαση και επιρροή, χωρίς όμως και πάλι συγκεκριμένη στρατηγική, εννοώ χωρίς να έχει κάποιο συμφέρον σε σχέση με δημόσιες προμήθειες ή έργα. Ήταν, ας πούμε, μια κίνηση για την ανάδειξη ενός δημόσιου προφίλ της οικογένειας.

Μόνο που στοίχιζε αρκετά, πολύ περισσότερο από το να δημοσιεύει ολοσέλιδες καταχωρήσεις καθημερινά στο σύνολο του ελληνικού Τύπου, όπου να διαφημίζει τις αρετές του ζεύγους Αγγελόπουλου.

Η προσπάθεια –καταδικασμένη εξαρχής αφού δεν βασίστηκε σε εκδοτικά και επιχειρηματικά κριτήρια– απέτυχε παταγωδώς. Η εγχείρηση απέτυχε, ο ασθενής απεβίωσε...

Αυτό που είναι απίθανο είναι ότι οι δημοσιογράφοι περίμεναν η οικογένεια να χρηματοδοτεί απ’ αόριστον μια αποτυχημένη προσπάθεια. Είναι οι ίδιοι δημοσιογράφοι που πριν από κάποιους μήνες απολάμβαναν τα καινούργια τους πολυτελή γραφεία, εισέπρατταν τους παχυλούς μισθούς που είχαν εξασφαλίσει από τις μεταγραφές τους από άλλες εφημερίδες και εργάζονταν με ρυθμούς Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ραχάτι και άγιος ο Θεός... Σήμερα σπαράζουν για τη χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας...

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Η αλήθεια είναι σκληρή, μα είναι η αλήθεια. Ο Τύπος βρίσκεται σε μια διαρκή κρίση τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια για τρεις κυρίως λόγους:

Πρώτον και κυριότερον διότι έχασε την αξιοπιστία του. Και γι’ αυτό ευθύνονται οι διάφοροι «επενδυτές» που είτε νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα ενώ δεν ξέρουν τίποτα περί του αντικειμένου (κάτι σαν τους προέδρους των ομάδων που δίνουν την 11άδα στους προπονητές πριν από το ματς ή αποφασίζουν για τις μεταγραφές) είτε διότι μετέτρεψαν αρκετά από τα μέσα σε εργαλεία μάρκετινγκ και δημοσίων σχέσεων για την προώθηση της εικόνας τους ή των άλλων επιχειρηματικών τους συμφερόντων. Και έτσι κατέστρεψαν και τα μέσα που αγόρασαν και το σύνολο της αξιοπιστίας του Τύπου – πλην ολίγων εξαιρέσεων.

Δεύτερον διότι έχασε τον κύριο λόγο για τον οποίο αγοράζεται, που είναι η αντικειμενική ενημέρωση και η παρεμβατικότητα. Γι’ αυτό ευθύνονται και οι «επενδυτές» αλλά και οι δημοσιογράφοι. Οι δημοσιογράφοι σταδιακά μετατράπηκαν –όπως έλεγε ο πατέρας μου– σε πρακτικογράφους. Αντί να αναλύουν την είδηση και να κάνουν ρεπορτάζ, αντέγραφαν τα δελτία Τύπου. Και, φυσικά, έτσι χάθηκε η ουσία της ενημέρωσης, η οποία διοχετευόταν από ένα χρονικό σημείο και μετά με αμεσότητα από την τηλεόραση και σήμερα πλέον ακόμη πιο άμεσα από το Διαδίκτυο. Οι δε δημοσιογράφοι –κυρίως του Τύπου– αφέθηκαν να απολαμβάνουν τις παχυλές αμοιβές που τους εξασφαλίζουν οι προνομιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας –σε σχέση με το σύνολο όλων των εργαζομένων της χώρας–, να κάνουν δημόσιες σχέσεις για λογαριασμό εταιρειών («σύμβουλος επικοινωνίας» είναι ο όρος), να κάνουν τα χατίρια των εκάστοτε επενδυτών και να πίνουν τον καφέ τους στο Κολωνάκι συζητώντας και έχοντας άποψη επί παντός επιστητού.

Και ο κατήφορος συνεχιζόταν και συνεχίζεται.

Αποκορύφωμα της κατρακύλας είναι η μετατροπή των περισσότερων εφημερίδων σε περιτύλιγμα για προϊόντα οπτικοακουστικού περιεχομένου. Οι καταναλωτές επιλέγουν κατά βάση ταινίες αντί για ολοκληρωμένη ενημέρωση. Πετούν το περιτύλιγμα και κρατούν την ταινία. Αυτοσκοπός έγινε η υψηλή κυκλοφορία ανεξαρτήτως κόστους. Διότι μόνον έτσι το μέσο είναι αποτελεσματικό εργαλείο μάρκετινγκ, όπως είπαμε παραπάνω (στην καλύτερη περίπτωση, διότι στη χειρότερη γίνεται και εργαλείο εκβιασμών, όπως γνωρίζουμε...).

Ώσπου το κακό όνειρο έγινε η εφιαλτική πραγματικότητα. Ήρθε η οικονομική κρίση που δεν άφησε κανέναν αλώβητο. Και τους «επενδυτές» και τη διαφήμιση και τα μέσα. Και ήρθε η ώρα να πληρωθεί ο λογαριασμός, ο οποίος αρχίζει και πέφτει βαρύς.

Το κλείσιμο του «Ελεύθερου Τύπου» –θα με θυμηθείτε– είναι μόνο η αρχή.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει καθημερινά και λόγω τεχνολογίας αλλά και λόγω ταχύτατων αλλαγών των κοινωνικών συνθηκών, ο Τύπος και η δήθεν ενημέρωση που ξέραμε τα τελευταία 20 αμαρτωλά χρόνια (διαπλοκών, εκβιασμών, απαξίωσης κ.λπ.) ξεπερνιέται ραγδαία. Μαζί φεύγει και το παλιό κατεστημένο, ακολουθώντας την αποχώρηση του πολιτικού σκηνικού όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα. Τα κροκοδείλια δάκρυα των συνδικαλιστών δημοσιογράφων δεν διασώζουν την πορεία του Τιτανικού στα βαθιά νερά της απαξίωσης.

Επειδή όμως τίποτα δεν εξαφανίζεται χωρίς διαδοχή, είμαι πεπεισμένος πως η ουσία της δημοσιογραφικής ενημέρωσης θα εμφανιστεί με νέα μορφή, ισχυρότερη και ανθεκτικότερη. Και θα επικρατήσει στη θέση των σημερινών δεινοσαύρων.
Του Θεοχάρη Α. Φιλιππόπουλου