Φιλιατρά: Δύο εντυπωσιακά Γαλλικά σιντριβάνια, με ελληνικούς μύθους, συμβολισμούς και αλληγορίες.

Το σχέδιο της Γαλλικής Εταιρείας (του 1870 περίπου) για το κεντρικό σιντριβάνι των Φιλιατρών

Έχοντας την τύχη να έχω μελετήσει και ερευνήσει, τόσο την προέλευση όσο και τους μύθους, που συμβολίζουν τα τρία Γαλλικής προέλευσης σιντριβάνια της Πάτρας, καθώς και τα υπόλοιπα προϊόντα του χυτοσίδηρου, από τα εργοστάσια του Παρισιού, του 19ου αιώνα, έμεινα έκπληκτος επισκεπτόμενος πριν από λίγες ημέρες τα Φιλιατρά.

Η πόλη έχει δύο, και όχι ένα, .....

όπως ευρέως είναι γνωστό, υπέροχα σιντριβάνια, τα οποία είναι Γαλλικά και μάλιστα από το αντίστοιχο εργοστάσιο του Παρισιού, από το οποίο προέρχονται και εκείνα της Πάτρας. Τα στοιχεία τα οποία συνέλεξα για τα σιντριβάνια της Πάτρας, περιέχουν τόσο τα σχέδια όσο και σημαντικές λεπτομέρειες και για αυτά των Φιλιατρών.

Όπως είναι γνωστό, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η Αγγλία η Ιταλία αλλά κύρια η Γαλλία, εκμεταλλεύθηκαν την τέχνη του χυτοσίδηρου και αντιγράφοντας αγάλματα και μνημεία. Η Γαλλία κυρίως από το μουσείο της το Λούβρο και κατά βάση ελληνορωμαϊκά, κατάφερε να στολίσει αρχικά το Παρίσι και στη συνέχεια δεκάδες πόλεις σε 50 περίπου χώρες του κόσμου, με τα προϊόντα της. Η μεγαλύτερη έκπληξη όμως ήταν, πως τα συγκεκριμένα σιντριβάνια, αποτελούνται από συνθέσεις γλυπτών, με αλληγορίες και συμβολισμούς, που παραπέμπουν στην αρχαία ελληνική μυθολογία και φιλοσοφία.

Όπως και στην Πάτρα, τα εκπληκτικά αυτά σιντριβάνια, συνδέονται άμεσα, παραπέμπουν και μαρτυρούν, την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των Φιλιατρών και της ευρύτερης περιοχής, από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης έως και τις αρχές του 20ου αιώνα.

Αντίστοιχα με την Πάτρα, συνδέονται με τον ξανθό χρυσό της εποχής, τη σταφίδα, εξαιτίας της οποίας, τόσο η Πάτρα όσο και τα Φιλιατρά, ζήλωσαν και μια εντυπωσιακή αρχιτεκτονική και πολεοδομική ανάπτυξη, η κάθε πόλη βέβαια στα μέτρα της. Είναι κρίμα που τόσο η Πάτρα όσο και τα Φιλιατρά, δεν αντιλήφθηκαν έγκαιρα τον πλούτο που έχουν στις πόλεις τους (είναι οι μοναδικές δυο πόλεις που κατέχουν τέτοια προϊόντα), με αποτέλεσμα να χαθούν ή να καταστραφούν, όχι μόνο αγάλματα αλλά και φωτιστικά, κρήνες, κάγκελα, πόρτες, κλπ, όλα πραγματικά έργα τέχνης. Μέσα από τα παραπάνω καταγράφεται η ιστορία, η εξέλιξη, η ανάπτυξη, η κοινωνική και οικονομική ευμάρεια, η ζωή εκείνης της εποχής.

Ας ελπίσουμε πως τόσο οι δύο πόλεις, μέσω των Δημοτικών Αρχών τους, όσο και το Υπουργείο Πολιτισμού, θα παρέμβουν να σώσουν, όχι μόνο όσα προϊόντα έχουν διασωθεί, αλλά κύρια τους ελληνικούς μύθους, αλληγορίες και συμβολισμούς που παραπέμπουν ευθέως στην αρχαία ελληνική μυθολογία αλλά και φιλοσοφία.
Στόχος, όταν ολοκληρωθεί η έρευνα για τα σιντριβάνια των Φιλιατρών και τους μύθους που σέρνουν μαζί τους, συνδέοντας την αρχαία ελληνική και παγκόσμια μυθολογία, με την ιστορική πραγματικότητα της πόλης τον 19ου αιώνα, ένα βιβλίο, στο οποίο θα καταγράφεται και θα αποτυπώνεται ένα υπέροχο ταξίδι, στο χρόνο και στους μύθους. Ένα βιβλίο αντίστοιχο με εκείνο που ο υπογράφων έχει γράψει για τα σιντριβάνια της Πάτρας (Πάτρα: μια πλατεία μύθος σε μια παγκόσμια πόλη, το 2014).

Τεκμηριώνεται πως Πάτρα και Φιλιατρά, έχουν κοινά χαρακτηριστικά, αφού για έναν περίπου αιώνα, τον 19ο, ακολουθούν παράλληλη πορεία, η κάθε πόλη ανάλογα με το μέγεθός της. Τις ενώνουν όχι μόνο το ενδιαφέρον και η παρέμβαση του Καποδίστρια αμέσως μετά τηναπελευθέρωση, αλλά κύρια η καλλιέργεια και εξαγωγή της σταφίδας, με κορυφαίους σταφιδέμπορους, όπως ο Άμβουργερ, να δραστηριοποιούνται έντονα και στις δύο πόλεις.

Εκείνη την εποχή, μόνο οι σταφιδέμποροι, είχαν τη δυνατότητα να βοηθήσουν τους Δήμους τους και να αγοράσουν (τη δεκαετία του 1870), τα πανάκριβα πέντε σιντριβάνια στις δυο πόλεις, όπως είχαν και τη δυνατότητα να κτίσουν και εντυπωσιακά αρχοντικά. Το σημαντικό όμως είναι πως οι συνθέσεις των σιντριβανιών, δένουν με τις δραστηριότητες των δύο πόλεων και μαρτυρούν βαθειά γνώση της ελληνικής μυθολογίας, από εκείνους που τα παρήγγειλαν. Πεδίο λαμπρό, για τους δυο Δήμους, αλλά και τους πολιτιστικούς τους φορείς, για να ανακαλύψουν ενδιαφέροντα ιστορικά, πολιτιστικά και κοινωνικά στοιχεία από το παρελθόν τους. Όπως επίσης έχει ενδιαφέρον να συνδεθούν, να έρθουν σε επαφή, με δεκάδες πόλεις του κόσμου, τις οποίες κοσμούν αντίστοιχα μνημεία-σιντριβάνια με τα δικά τους.

Σημείωση: Θεωρώ υποχρέωσή μου, να ευχαριστήσω για τη βοήθειά τους, τον αντιδήμαρχο Φιλιατρών κ. Β. Παπαθεοδοσίου, τον πρόεδρο του Τοπικού Συμβουλίου κ. Χ. Καναλουπίτη και τον κ. Π. Λαλούση, για την ευγένειά τους, να με ξεναγήσουν στην πόλη τους, ώστε να τεκμηριωθεί η αρχική υποψία, τόσο για την προέλευση όσο και για την αξία των σιντριβανιών.

Νίκος Τζανάκος