ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Από τον Γιάννη Πετσέλη.

Όταν μιλάμε για οικιακό κινηματογράφο σε πολλούς έρχονται στο μυαλό μεγάλες οθόνες βιντεοπροβολης, πανάκριβα ηχητικά συστήματα σε ένα χώρο αποκλειστικά σχεδιασμένο γι αυτήν την δουλειά.

Αυτό μπορεί να είναι ........

το ιδανικό, πως όμως θα αισθανόσασταν αν σας λέγαμε ότι με μια απλή σύνδεση ενός στερεοφωνικού βίντεο η ενός CD η μιας στερεοφωνικής τηλεόρασης στο συγκρότημα σας έχετε κάνει ένα πρώτο και σημαντικό βήμα προς την ιδέα του οικιακού κινηματογράφου. Όσο και να φαντάζει αυτό «φτωχικό» μπροστά στην ιδέα ενός βιντεοπροβολεα και μιας γιγαντοοθόνης, μια τέτοια υλοποίηση μπορεί να σας δώσει πολύ μεγάλες χαρές και απολαύσεις με πολύ μικρό κόστος. Πολλά σπίτια διαθέτουν μια τηλεόραση και ένα στέρεο χωρίς να εκμεταλλεύονται τη δυνατότητα που τους προσφέρει η σημερινή τεχνολογία να ενώσουν τα δυο αυτά συστήματα και να απολαύσουν ένα μεγαλοπρεπέστατο θέαμα-ακρόαμα. Διότι είναι άλλη η αίσθηση μιας ταινίας στην απλή τηλεόραση, όπου ακούς από τα μικρά και ανίσχυρα ηχεία της και τελείως άλλη να περνάς τον ήχο μέσα από τον ενισχυτή σου και τα ηχεία του στερεοφωνικού σου. Ο ήχος αποκτάει μια άλλη διάσταση και η εικόνα γίνεται ξαφνικά τρισδιάστατη, μιας και σας δημιουργείται η εντύπωση ότι βρίσκεστε στο μέσον της δράσης. Δοκιμάστε το και θα κατηγορείτε τον εαυτό σας πως δεν το είχατε δοκιμάσει μέχρι τώρα! Ο οικιακός κινηματογράφος λοιπόν δεν είναι τίποτε άλλο από την προσπάθεια να φέρουμε τη μαγεία μιας καλής κινηματογραφικής αίθουσας στο σπίτι μας. Το πόσο πετυχημένη θα είναι αυτή η απόδοση της εικονικής πραγματικότητας μιας ταινίας στο σπίτι επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως το μέγεθος της οθόνης, τον ηχητικό μας εξοπλισμό και τις πηγές εικόνας και ήχου, ενώ η σωστή τοποθέτηση τους μέσα στο χώρο επηρεάζει άμεσα το τελικό αποτέλεσμα. Σε γενικές γραμμές πάντως, αυτό που ισχύει είναι ότι ενώ εύκολα μπορούμε να πετύχουμε στο σπίτι καλύτερο ηχητικό αποτέλεσμα από μια μέση κινηματογραφική αίθουσα, στην εικόνα η διαφορά θα παραμένει πάντα μεγάλη, ακόμη και αν ξοδέψουμε μερικές χιλιάδες ευρω για βιντεοπροβολεις και διπλασιαστες. Γι αυτό, ο συμβιβασμός στο μέγεθος της οθόνης θεωρείται δεδομένος στο σπίτι, ενώ, αντίθετα στον ήχο δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην φθάσουμε σε κορυφαία επίπεδα.

Λαμβάνοντας ως μίνιμουμ ενός ιδιωτικού κινηματογράφου την τηλεόραση για εικόνα, έναν ενισχυτή Dolby Prologic με πέντε ηχεία (Δεξί, Αριστερό, Κεντρικό και δυο περιφερικά) για ήχο και ένα DVD player ως πηγή, θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις απαιτήσεις μιας σωστής εγκατάστασης καθώς και να δώσουμε έξυπνες λύσεις στα διάφορα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε.

Ο ιδανικός χώρος δεν υπάρχει. Μέλημα μας πρέπει να είναι να ελαχιστοποιήσουμε τις ατέλειες και όχι να τις εξαφανίσουμε. Και μάλιστα να ελέγξουμε τις ατέλειες σε τρόπο που να μην αλληλοενισχυονται, και όπου μπορούμε, να αλληλοαναιρούνται. Ο μεγάλος πονοκέφαλος ξεκινάει από την επιλογή της θέσης που θα πρέπει να στήσουμε την νέα μας εγκατάσταση. Η ιδανική περίπτωση θα ήταν να διαθέταμε ένα ειδικό δωμάτιο όπου ανενόχλητα θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε εκ του μηδενός και να κάναμε ότι θέλουμε, χωρίς τις γκρίνιες και τη μουρμούρα των άλλων μελών της οικογένειας.

Εκ των πραγμάτων όμως, η λύση αυτή δεν είναι πρακτική για το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού, μιας και ζούμε σε διαμερίσματα όπου ο χώρος είναι πολύτιμο και ακριβό αγαθό. Επιπλέον, στις περισσότερες περιστάσεις δεν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις με τα πράγματα που μπορούμε να αλλάξουμε στο χώρο που καθόμαστε για να δούμε και να ακούσουμε. Τι γίνεται λοιπόν; Θα παραδοθούμε άνευ όρων; Κάθε άλλο. Με λίγη φαντασία και γνώση, θα μπορέσουμε να πετύχουμε θαύματα ακόμη και σε πολύ περιορισμένες συνθήκες. Υπάρχουν μερικοί βασικοί κανόνες που αφορούν τη σωστή ακρόαση και παρακολούθηση που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και είναι καλό να τους γνωρίζουμε πριν αρχίσουμε να μετακινούμε τα έπιπλα μας τριγύρω.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τον ήχο. Θεωρητικά ο χώρος ακρόασης δεν θα πρέπει να παρουσιάζει κάποια ακουστική ιδιαιτερότητα, να μην έχει όπως θα λέγαμε το δικό του ακουστικό «αποτύπωμα». Με άλλα λόγια θα πρέπει να είναι ηχητικά ουδέτερος και να μην προσθέτει τις ακουστικές ιδιορρυθμίες του στους ήχους που παίζονται μέσα σε αυτόν. Επειδή όμως δεν ζούμε σε ένα τέλειο κόσμο, ένα μέσο καθιστικό δωμάτιο δεν είναι ακουστικά «νεκρό» όπως θα επιθυμούσαμε, αλλά έχει τον δικό του χαρακτήρα (αντήχηση, ιδιορυθμοι κλπ). Δυστυχώς οι ακουστικές ιδιότητες του χώρου είναι ένα γεγονός για το οποίο δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα κι απλά θα πρέπει να αρκεστούμε στο να προσπαθήσουμε να μετριάσουμε όσο το δυνατόν τα οποία αρνητικά φαινόμενα. Για να βελτιώσουμε την ακουστική ενός χώρου θα πρέπει να κρατήσουμε μια ισορροπία ανάμεσα στις ανακλαστικές και απορροφητικές επιφάνειες του δωματίου. Ο πρακτικός κανόνας λέει ότι περίπου το πίσω 1/3 του δωματίου θα πρέπει να είναι ανακλαστικό ενώ τα μπροστά από τη θέση των ηχείων 2/3 απορροφητικά. Καλύπτοντας τα παράθυρα με χοντρές κουρτίνες, το δάπεδο με παχιά χαλιά η μοκέτα, και ένα γυμνό τοίχο με μια βιβλιοθήκη η κάποιο άλλο έπιπλο με ακανόνιστες επιφάνειες, μπορούμε να δώσουμε μερικές πρακτικές λύσεις. Λύσεις που μπορεί να εφαρμόζαμε έτσι και αλλιώς για τη βελτίωση της αισθητικής του καθιστικού μας αλλά που με λίγη περισσότερη επιμέλεια μπορούν να συνεισφέρουν και στη βελτίωση της ακουστικής του. Προσοχή, όμως, γιατί συχνά το παρακάνουμε γεμίζοντας το χώρο από τοίχο σε τοίχο με περισσότερα απορροφητικά υλικά από όσα πρέπει, μετριάζοντας έτσι αισθητά τη δυναμική και τη ζωντάνια του ήχου που ακούμε. Πάντως εάν δεν μπορούμε να κάνουμε πολλές επεμβάσεις στη γενική διαρρύθμιση του χώρου, τότε είναι καλύτερα ίσως να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στη σωστή τοποθέτηση των καθισμάτων η του καναπέ και των θέσεων των ακροατών- θεατών.

Σε κάθε εγκατάσταση, τα ηχητικά κύματα ανακλώνται η διαχέονται στους τοίχους του δωματίου, ενώ παράλληλα αναμειγνύονται με άλλα στάσιμα κύματα που μπορεί να δημιουργούνται τόσο από τις βασικές διαστάσεις του χώρου όσο και από διάφορες άλλες μικροεσοχες η ασυμμετρίες. Αποτέλεσμα ο ήχος να χάνει από την αρχική του φυσικότητα με ανεπιθύμητη ενίσχυση η απόσβεση (χρωματισμό) διαφόρων συχνοτήτων και ειδικότερα των χαμηλών λόγω του μεγαλύτερου εύρους που έχουν. Έτσι η σωστή τοποθέτηση των ακροατών-θεατών αποκτάει ιδιαίτερη σημασία. Θα πρέπει λοιπόν να αποφεύγουμε την τοποθέτηση του καναπέ και των θέσεων κολλητά σε τοίχους και γωνίες. Ιδανικά θα πρέπει να είναι αρκετά μακριά από τον πίσω τοίχο, ίσως ένα μέτρο η περισσότερο. Αν μάλιστα έχουμε την πολυτέλεια να μπορούμε να βάλουμε τον καναπέ μας σε αρκετή απόσταση από όλους τους τοίχους θα έχουμε τη δυνατότητα να απολαύσουμε ένα πιο ισορροπημένο αποτέλεσμα. Για τη σωστή τοποθέτηση του καναπέ μέσα στον χώρο μπορούμε να πειραματιστούμε χρησιμοποιώντας ένα καλό ηχητικό πρόγραμμα πλούσιο σε χαμηλές και μετακινώντας το κεφάλι μας σε διάφορα σημεία να παρατηρήσουμε που ακριβώς η δομή και η συμπεριφορά του χαμηλού είναι πιο σωστή.

Φυσικά, όλα αυτά έχουν άμεση σχέση με την σωστή τοποθέτηση των ηχείων μας, ειδικά των κυρίων δεξί-αριστερό ενώ η θέση του καναπέ μπορεί να διευκολύνει και τη σωστή τοποθέτηση των περιφερειακών.