Τι θα τρώμε το 2030;

Το ντόμινο των καταστρεπτικών επιπτώσεων στο περιβάλλον εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής θα επηρεάσει και το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων. Το καλάθι της νοικοκυράς προβλέπεται να αλλάξει ως προς το περιεχόμενό του αλλά και ως προς το κόστος του
Για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το φάντασμα της πείνας πλανάται πάνω από τις χώρες του... δυτικού κόσμου. Σήμερα στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι το σύνολο των μη καλλιεργούμενων χωραφιών ξεπερνά το 30%, ενώ οι εισαγωγές τροφίμων χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η χώρα μας παράγει μόνο το 30% του σίτου που χρειάζεται για την παρασκευή ψωμιού. Αν εξαιρεθούν το ελαιόλαδο και ορισμένα φρούτα, όπως τα πορτοκάλια, τα υπόλοιπα τρόφιμα που παράγονται στη χώρα μας δεν μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση. Ωστόσο και άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα. Στη Βρετανία εισάγονται περισσότερα από τα μισά τρόφιμα που καταναλώνονται στη χώρα.

Καθώς ο πληθυσμός αναμένεται ότι θα εκτοξευθεί στα 7,9 δισεκατομμύρια ως το 2050 και η υπερθέρμανση του πλανήτη θα απειλήσει πολλές χώρες από τις οποίες εξαρτιόμαστε για τις προμήθειές μας, το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων μπορεί να καταρρεύσει, λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας κ. Χρ. Ζερεφός.

Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το πιάτο μας; Κατ΄ αρχάς τα τρόφιμα θα γίνουν ακριβότερα, ειδικά όσα προέρχονται από τα ζώα εκτροφής. Οι αγελάδες, τα κοτόπουλα και οι χοίροι εξαρτώνται από τις εισαγόμενες ζωοτροφές, οι οποίες προέρχονται από καλλιέργειες των τροπικών χωρών. Η δυνατότητα όμως αυτών των χωρών να έχουν συγκομιδή σίτου, ρυζιού, αραβόσιτου και σόγιας θα περιοριστεί αφού οι συγκεκριμένες περιοχές θα γίνονται θερμότερες και ξηρότερες.

Το ψωμί όμως αναμένεται σε μερικά χρόνια να κοστίζει όσο το... παντεσπάνι. Στη χώρα μας ήδη πολλές φορές τα τελευταία χρόνια η Ομοσπονδία Αρτοποιών Ελλάδος προχώρησε σε αυξήσεις της τιμής του.

Οι αλλαγές στο κλίμα θα υποβαθμίσουν πολλές ελληνικές καλλιέργειες. Η παραγωγή και η ποιότητα σημαντικών ειδών για την αγροτική οικονομία της χώρας μας, όπως τα σπαράγγια, τα φασόλια, τα κρεμμύδια, τα μπρόκολα, τα κουνουπίδια, τα λάχανα, οι τομάτες, οι πιπεριές, τα αγγούρια, τα καρπούζια και τα πεπόνια, θα επηρεασθούν σημαντικά. Σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Λαχανοκομίας της Γεωπονικής Σχολής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (επιστημονικός υπεύθυνος ο αναπληρωτής καθηγητής κ. Α. Σιώμος ), σημάδια υποβάθμισης της ποιότητας έχουν διαφανεί στην παραγωγή του σπαραγγιού και του φασολιού στη Βόρεια Ελλάδα.

Για μια θέση στον ήλιο
ΧΤΑΠΟΔΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΛΙΕΥΜΑΤΑ
Η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας φέρνει νέα είδη στις ακτές της Δυτικής Ευρώπης. Οι αλιείς αστακών στη Βρετανία παγιδεύουν πλέον στους κλωβούς τους και σημαντικούς αριθμούς χταποδιών. Ακόμη, η παραγωγή ψαριών ιχθυοτροφείου αναμένεται να αυξηθεί καθώς τα αποθέματα ψαριών... ελευθέρας βοσκής εξαντλούνται.

ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΓΙΑ ΣΑΛΑΤΕΣ
Ενα σημαντικό ποσοστό των λαχανικών στις ευρωπαϊκές χώρες εισάγεται σήμερα από τρίτες χώρες. Αν το κλίμα γίνει θερμότερο, όπως προβλέπουν οι κλιματολόγοι, θα είναι ευκολότερο και φθηνότερο για τους βορειοευρωπαίους αγρότες να τα παράγουν.

ΕΛΙΕΣ
Η παραγωγή ελαιολάδου στη χώρα μας υπερκαλύπτει την εγχώρια ζήτηση, ενώ μεγάλες ποσότητες διατίθενται προς εξαγωγή. Ωστόσο στην αγορά- στην οποία κυριαρχούν οι Μεσογειακές χώρες- διεισδύουν και νέοι παραγωγοί επιτρεπούσης της αλλαγής του κλίματος. Ο Μαρκ Ντιάκονο, αγρότης από το Ντέβον, υποστηρίζει ότι είναι ο πρώτος Βρετανός που παράγει ελιές. Στο αγρόκτημά του επίσης πειραματίζεται με καλλιέργειες γκουάβας, βερίκοκκου και άλλων εξωτικών για τη Βρετανία ειδών.

ΡΥΖΙ
Σε ολόκληρο τον πλανήτη η παραγωγή ρυζιού... κινείται βορειότερα ακολουθώντας την αύξηση της θερμοκρασίας. Θα δούμε ορυζώνες σε περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης; Τεχνικά είναι δυνατόν- και με την τιμή των βασικών τροφίμων που προέρχονται από την Ασία στα ύψη, μπορεί να είναι και απαραίτητο.

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΛΕΜΟΝΙΑ
Ως σήμερα η παραγωγή πορτοκαλιών και λεμονιών στην Ελλάδα κρίνεται ικανοποιητική. Οι αλλαγές στο κλίμα όμως μπορεί να αλλάξουν τα δεδομένα. Οι αυξημένες θερμοκρασίες και οι μεγαλύτερες σε διάρκεια καλλιεργητικές περίοδοι στη Μεγάλη Βρετανία μπορούν να κάνουν αυτό που σήμερα θεωρείται «μεσογειακό και εξωτικό», μέρος του αγγλικού τοπίου. Ηδη, σταφύλια που προορίζονται για παραγωγή κρασιού φύονται ακόμη και στο Γιορκσάιρ και η σαμπάνια παράγεται τώρα και στο Σάσεξ.

Στην κόψη του... μαχαιριού
ΨΩΜΙ
Η παγκόσμια τιμή σίτου και καλαμποκιού σχεδόν διπλασιάστηκε κάποια στιγμή πέρυσι. Οι κλυδωνισμοί των τιμών είναι αναπόφευκτοι: καθώς το καλαμπόκι γίνεται ακριβότερο, όλα- από τα δημητριακά για πρωινό ως το παγωτό- θα επηρεαστούν. Οι αλλαγές κλίματος αναμένεται ότι θα «χτυπήσουν» σημαντικά την Ιταλία, που παράγει 90% των ζυμαρικών τα οποία διακινούνται παγκοσμίως.

ΒΟΕΙΟ ΚΡΕΑΣ
Τείνει να γίνει πολυτέλεια. Στο μέλλον πιθανώς μόνον οι πλούσιοι θα μπορούν να το καταναλώνουν. Το φθηνό βόειο κρέας εξαρτάται από την τροφή, ένα μεγάλο μέρος της οποίας παράγεται σε χώρες όπως η Βραζιλία, όπου η αλλαγή του κλίματος απειλεί την παραγωγή. Και χρειάζονται ως και 10 κιλά φυτά για να παραχθεί 1 κιλό βοείου κρέατος.

ΤΟΝΟΣ

Ο πιο ακριβός τόνος, ο κυανόπτερος, βρίσκεται ήδη στα πρόθυρα της εξάλειψης εξαιτίας της υπεραλίευσης. Την ίδια ώρα, τα αποθέματα των πελαγίσιων ψαριών αρχίζουν να μειώνονται λόγω της υπερθέρμανσης της Γης, η οποία επηρεάζει και το θαλάσσιο οικοσύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι ολοένα συχνότερα τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σε πολλές θαλάσσιες περιοχές του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, τοξικά φύκη και μέδουσες.

ΜΠΑΝΑΝΕΣ
Ενόσω ο πληθυσμός των φτωχότερων τροπικών χωρών αυξάνεται, θα συμπιέζονται οι εξαγωγές τους. Τα φρούτα που χρειάζονται πιο προσεκτικό χειρισμό και ψύξη θα γίνουν πολυτέλεια καθώς η τιμή του πετρελαίου θα ανεβαίνει, η ναυτιλία θα καθίσταται ακριβότερη, ενώ παράλληλα θα στενεύουν τα χρονικά περιθώρια για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΕΚΤΟΣ ΕΠΟΧΗΣ
Κάθε χρόνο οι Ευρωπαίοι ξοδεύουν δισεκατομμύρια ευρώ για λαχανικά εκτός εποχής ή εξωτικά προϊόντα τα οποία προέρχονται κυρίως από τον Τρίτο Κόσμο. Πρόκειται για μια σημαντική πηγή εσόδων για τους κατοίκους της Ασίας και της Αφρικής, ωστόσο σε λίγο καιρό πιθανώς δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στην κάλυψη ούτε των δικών τους αναγκών αφού ο πληθυσμός τους θα αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς.
ΤΟ ΒΗΜΑ