Γιατί η Ελλάδα ραντίζει ακόμα με Lebaycid;

Στις ΗΠΑ δεν έχει έγκριση κυκλοφορίας εξαιτίας του μεγάλου αριθμού θανάτων από δηλητηρίαση. Η Ε.Ε. το απαγόρευσε λόγω της τοξικότητάς του σε υδρόβιους οργανισμούς, μέλισσες και πουλιά. Βιοσυσσωρεύεται στα περιβαλλοντικά συστήματα και στον λιπώδη ιστό των θηλαστικών, όπως και το DDT. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν πολλά εγκεκριμένα φυτοφάρμακα που κάνουν την ίδια δουλειά.
Ενα επικίνδυνο φυτοφάρμακο που έχει απαγορευτεί εδώ και πέντε χρόνια σε όλο τον κόσμο, η Ελλάδα επιμένει να το χρησιμοποιεί. Με κατ' εξαίρεση άδεια κυκλοφορίας το Lebaycid (δραστική ουσία fenthion), εναντίον του δάκου της ελιάς, απειλεί όχι μόνο την υγεία μας και το περιβάλλον, αλλά και τις ελληνικές...

εξαγωγές ελαιολάδου και αφήνει πολλά ερωτηματικά για τις πρακτικές του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Για το ίδιο θέμα γράφαμε στην «Καθημερινή» από το 2007.

Παρότι το συγκεκριμένο φυτοφάρμακο είχε απαγορευτεί στην Ε.Ε. από το 2004, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης είχε ζητήσει να εξαιρεθεί η Ελλάδα της απαγορεύσεως ώς το τέλος του 2007. Αναρωτιόμασταν τότε ποιος ο λόγος να παραταθεί η χρήση ενός φυτοφαρμάκου που έχει απαγορευτεί σε όλο τον κόσμο. Σε καμιά περίπτωση δεν φανταζόμασταν ότι δύο χρόνια αργότερα θα ήταν ακόμα εδώ, με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να δίνει νέα παράταση της κατ' εξαίρεση χρήσης του και για το 2009!

«Επρεπε να χρησιμοποιηθούν τα αποθέματα». Αυτή ήταν η επίσημη δικαιολογία του υπουργείου και τότε, αλλά και τώρα... «Απόφαση που συνιστά χρηστή διοίκηση καθόσον αποφεύγεται η σπατάλη του δημοσίου χρήματος», απαντά ο προϊστάμενος της αρμόδιας Διεύθυνσης (Γενική Διεύθυνση Φυτικής Παραγωγής) στην τελευταία μας επικοινωνία. Αυτό που ξεχνά είναι πως τα συγκεκριμένα αποθέματα, που θέλει τόσο... χρηστά να εξαντλήσει το υπουργείο, υπάρχουν γιατί νέα προμήθεια του φαρμάκου 200.000 λίτρων (!) πραγματοποιήθηκε το 2006 -οι ποσότητες παραλήφθηκαν αρχές του 2007- λίγους μήνες δηλαδή πριν λήξει η κατ' εξαίρεση παράταση που είχε δοθεί από την Ε.Ε. πέραν της οποίας το φυτοφάρμακο έπρεπε να αποσυρθεί!

Οπως καταλαβαίνετε, το δημόσιο χρήμα σπαταλήθηκε για την αγορά ενός παγκοσμίως απαγορευμένου φυτοφαρμάκου! Για την ακρίβεια, 2.000.000 ευρώ πλήρωσε το ελληνικό Δημόσιο στην εταιρεία Bayer που παρασκευάζει το φυτοφάρμακο - 10 ευρώ το λίτρο. Ποια ανάγκη όμως επέβαλε τη νέα προμήθεια το 2006, η οποία με τη σειρά της έφερε «ως αναγκαιότητα» την έκδοση κατ' εξαίρεση εγκρίσεων από το υπουργείο το 2008 και το 2009 προκειμένου να... ξανατελειώσουν τα αποθέματα; Αραγε, δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις;

Φθηνότερες λύσεις

Φυσικά και υπάρχουν άλλα φυτοφάρμακα. Πιο συγκεκριμένα, κυκλοφορούν τα εγκεκριμένα συμβατικά σκευάσματα με τις εμπορικές ονομασίες α-Cypermetrin l, Cyhalothrin deltamehtrin dimethoate. Ειδικά το τελευταίο χρησιμοποιείται για τη δακοκτονία σε ποσοστό πολύ μικρότερο του Lebaycid και κοστίζει περίπου 3 ευρώ το λίτρο. Υπάρχουν και τα φιλικότερα προς το περιβάλλον, με νόμιμη άδεια κυκλοφορίας, Bauveria basiana και Spinosad. Επίσης υπάρχει και η μέθοδος της μαζικής παγίδευσης, η χρήση δηλαδή παγίδων με ελκυστικές ουσίες που δίνει ικaνο ' ποιητικά αποτελέσματα. Μάλιστα η χρήση ηπιότερων μεθόδων καταπολέμησης του δάκου θα μπορούσε να χρησιμεύσει διαφημιστικά στην προώθηση του ελαιολάδου όσον αφορά τις εξαγωγές, εφόσον πρόκειται για εθνικό προϊόν. Γι' αυτό, άλλωστε, οι ίδιες οι υπηρεσίες του υπουργείου είχαν εκπονήσει σχετική έρευνα προκειμένου να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα των εναλλακτικών λύσεων.

Στην εν λόγω έκθεση γινόταν αναφορά στη μονοπωλιακή προμήθεια από το ελληνικό Δημόσιο για 25 χρόνια ενός εντομοκτόνου που περιείχε fenthion και κατέληγε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να απαγορευτεί η χρήση του συγκεκριμένου σκευάσματος, καθώς είναι επικίνδυνο για τη δημόσια υγεία και δεδομένου ότι επρόκειτο να καταργηθεί από την Ε.Ε. Προτεινόταν, μάλιστα, η χρησιμοποίηση τουλάχιστον 10 εναλλακτικών σκευασμάτων. Σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2005 στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης με πρωτοβουλία του τότε γενικού γραμματέα κ. Θωμά Αληφακιώτη, με αντικείμενο το συγκεκριμένο θέμα, οι ειδικοί που παραβρέθηκαν σημείωσαν ότι τα λεγόμενα πυρεθρινοειδή φυτοφάρμακα για την καταπολέμηση του δάκου έχουν δώσει ικανοποιητικά αποτελέσματα σε ευρεία εφαρμογή. Σύμφωνα με τα πρακτικά της σύσκεψης, το fenthion πρέπει να καταργηθεί λόγω της «προστασίας του περιβάλλοντος».

Ωστόσο, λίγες ημέρες μετά τη συγκεκριμένη σύσκεψη που είχε συγκληθεί, ο βασικός υπεύθυνος για τη σύνταξη της συγκεκριμένης μελέτης υπάλληλος του υπουργείου κ. Γεώργιος Μπακαγιάννης, ειδικός συνεργάτης και σύμβουλος του κ. Αληφακιώτη εκείνη την εποχή, μετακινήθηκε από τη θέση του. Μάλιστα σε ένορκη βεβαίωση -που βρίσκεται στα χέρια του ΟΙΚΟ- προς το Ειρηνοδικείο Αθηνών ο κ. Θωμάς Αληφακιώτης σημειώνει ξεκάθαρα ότι «η εκπόνηση της εν λόγω πορισματικής έκθεσης του κ. Μπακαγιάννη αποτέλεσε το λόγο για την άμεση απομάκρυνσή του στις 16 Φεβρουαρίου 2005 από τη θέση του ειδικού συμβούλου, κατόπιν ρητής εντολής του τότε υπουργού»... Είναι ολοφάνερο ότι υπάρχει μια εμμονή με το συγκεκριμένο φυτοφάρμακο για αδιευκρίνιστους λόγους.

Fenthion και φέτος

Η νέα απόφαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για τη χρήση κατ' εξαίρεση του συγκεκριμένου φυτοφαρμάκου για 120 ημέρες και για το 2009, προκειμένου να τελειώσουν τα αποθέματα, έτυχε διαφορετικής αντιμετωπίσεως από τους υπευθύνους στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Συγκεκριμένα, η Νομαρχία Φθιώτιδας και η Νομαρχία Βοιωτίας είχαν προκηρύξει διαγωνισμό για την ανάδειξη εργολάβων για το έργο της δακοκτονίας και με fenthion δύο μήνες πριν δοθεί η έγκριση από το υπουργείο. Είναι φανερό πως κάτι ήξεραν. Οπως δήλωσε στο ΟΙΚΟ ο κ. Γ. Τσιφής από την αρμόδια Διεύθυνση της Νομαρχίας Βοιωτίας, είχε λάβει προφορική διαβεβαίωση από το υπουργείο ότι θα εγκριθεί το Lebaycid για χρήση και το 2009, οπότε και προχώρησε στο διαγωνισμό.
Αντίθετα, η Νομαρχία Λέσβου με απόφαση του νομάρχη -σύμφωνα με τους υπαλλήλους της αρμόδιας Διεύθυνσης- αποφάσισε να μη χρησιμοποιήσει τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα, που εστάλησαν πάντως στο νησί, καθώς έχουν λήξει. Ηδη οι παραγωγοί ελαιολάδου με το Σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης -σύστημα για την τήρηση των κανόνων του οποίου ελέγχονται και πιστοποιούνται- ανησυχούν για τη χρήση του Lebaycid, καθώς φοβούνται να μη βρεθούν υπολείμματα στα προϊόντα που εξάγουν. Το Lebaycid έχει απαγορευτεί στην Αυστραλία και στις ΗΠΑ, οπότε η εύρεση υπολειμμάτων θα μπορούσε να σημάνει αποκλεισμό του ελληνικού ελαιολάδου από αυτές τις αγορές.

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, απαντώντας στο συγκεκριμένο ερώτημα, σημειώνει ότι έχουν τεθεί ανώτατα όρια υπολειμμάτων fenthion (1 mg/kg) στις ελιές από τον FAO, γεγονός που βέβαια χρησιμοποιείται ως άλλοθι για ενδεχόμενα υπολείμματα. Πάντως, τα υπολείμματα ενός απαγορευμένου φυτοφαρμάκου σε ένα προϊόν ασφαλώς δεν αποτελούν και συγκριτικό πλεονέκτημα για την αγορά. Την ίδια στιγμή μάλιστα οι ξένες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όπου θα θέλαμε να «μπουν» τα προϊόντα μας, θέτουν όλο και αυστηρότερα όρια όσον αφορά τα φυτοφάρμακα. Μάλλον το ρίσκο για την υγεία, το περιβάλλον και τις εξαγωγές είναι μεγάλο και το ερώτημα είναι ποιος και κυρίως γιατί αποφάσισε επανειλημμένως να το πάρει....
3 εκατομμύρια κοστίζει το πρόγραμμα δακοκτονίας

Το πρόγραμμα δακοκτονίας είναι εθνικό και εκπονείται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, εκτελείται από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις των ελαιοκομικών νομών (συνολικά 36) και πληρώνεται από τον εθνικό προϋπολογισμό. Εν ολίγοις, δεν διαλέγουν οι ελαιοπαραγωγοί με τι φάρμακο θα ψεκάσουν ούτε το κάνουν οι ίδιοι. Στο πρόγραμμα αυτό απασχολούνται 380 εποχιακοί γεωπόνοι που προσλαμβάνονται γι' αυτόν το σκοπό, 3.000 παγιδοθέτες, ενώ αφορά περίπου 7.000.000 στρέμματα με 150.000.000 ελαιόδεντρα. Το κόστος του προγράμματος φτάνει τα 3.000.000 ευρώ ετησίως, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τους ψεκασμούς που απαιτούνται.
Της Τάνιας Γεωργιοπούλου
Καθημερινή