Καραμπάτος για Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό Γαργαλιάνων

Σε επιστολή που απέστειλε προς το δήμαρχο Γαργαλιάνων Σταύρο Καλοφωλιά, ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας Γιώργος Καραμπάτος παραθέτει πλαίσιο θέσεων του Επιμελητηρίου για το Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό των πόλεων της Μεσσηνίας. Με την επιστολή του αυτή, την οποία κοινοποιεί στον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ και σε άλλους παραλήπτες, ο κ. Καραμπάτος απαντά σε επιστολή του κ. Καλοφωλιά.

Η επιστολή Καραμπάτου έχει ως εξής:
«Αγαπητέ κύριε Δήμαρχε,
Το Επιμελητήριο Μεσσηνίας σε απάντηση του παραπάνω σχετικού προσεγγίζει με μεγάλη προσοχή το θέμα του νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού των πόλεων της Μεσσηνίας επειδή μέσω αυτού του αναπτυξιακού εργαλείου μπαίνουν οι κανόνες ανάπτυξης, τουλάχιστον για .........

τα επόμενα 20 χρόνια, γεγονός που μας υποχρεώνει να σας καταθέσουμε το πλαίσιο των θέσεών μας, που στόχο έχουν τη βιώσιμη ανάπτυξη.

1.0 Γενικά
Η διαδικασία του σχεδιασμού (ΓΠΣ) στοχεύει στη δημιουργία μιας νέας εικόνας του τόπου, διαμορφωμένης στη βάση μιας στρατηγικής τοπικού και ίσως και υπερτοπικού χαρακτήρα με στόχο την ικανοποίηση, αφ’ ενός, των κατοίκων και των τοπικών επιχειρήσεων και, αφ’ ετέρου, των προσδοκιών των επισκεπτών και των επενδυτών.
Η μοναδικότητα κάθε πόλης (μικρής ή μεγάλης) οφείλεται στη χωροταξική της διευθέτηση, στην ιδιαιτερότητα της μορφής και της λειτουργίας των χώρων της, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο οι αστικοί χώροι συναντούν την ατομική και συλλογική εμπειρία. Με άλλα λόγια, η σύμπτωση χώρου, πολιτισμού και ιδιαιτεροτήτων είναι αυτή που σφυρηλατεί τις ατομικές αστικές ταυτότητες και δημιουργεί ζωντανούς ρυθμούς στη ζωή μιας πόλης.
Κεντρικό ρόλο εδώ παίζουν οι στρατηγικές παρεμβάσεις στην αισθητική και την αρχιτεκτονική του αστικού σχεδιασμού, οι οποίες, μέσα από επίσημες και ανεπίσημες διαδικασίες, συμβάλλουν στη δημιουργία των αστικών πολιτισμών και ταυτόχρονα διαμορφώνουν την ιδιαίτερη εικόνα της πόλης.
Η εμφάνιση της πόλης, τα θέλγητρα που έχει και προσφέρει σε επισκέπτες και κατοίκους είναι τα κύρια γνωρίσματα που τη διαφοροποιούν από άλλες και την αναδεικνύουν σε μοναδικό και ελκυστικό τόπο επίσκεψης, εργασίας και επένδυσης.

1.1 Διεθνές Περιβάλλον
Παρατηρούμε διεθνώς ότι οι πόλεις προκειμένου να επιβιώσουν αναγκάζονται να ανταγωνιστούν στο πεδίο των οικονομικών επενδύσεων άλλες με ανάλογο πληθυσμό και αναζητούν για τον λόγο αυτό τρόπους βελτίωσης του προφίλ τους και ενίσχυσης της διαφορετικότητάς τους, για να ενταχθούν στη συνέχεια σ’ ένα διεθνές πλαίσιο.
Αυτό τις υποχρεώνει να γίνουν ελκυστικοί και δραστήριοι τόποι για επιχειρηματικές, βιομηχανικές και τουριστικές επενδύσεις που θα τους επιτρέπουν να εξασφαλίσουν υψηλούς δείκτες ευημερίας, θέσεις απασχόλησης, πόρους και θα καταστήσουν εφικτή την αξιοποίηση του πολιτισμού που, σε συνδυασμό με άλλες κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές, θα λειτουργήσει ως εργαλείο για την αναζωογόνηση του αστικού τοπίου, την καλλιέργεια της πολιτισμικής ταυτότητας της πόλης.
Σημαντικό όμως ζήτημα σ’ ένα στρατηγικό αναπτυξιακό σχεδιασμό μιας πόλης είναι η παρουσία ενός ισχυρού «πολιτικού σχεδιασμού», που επιτρέπει να εξασφαλίζονται όλες οι προϋποθέσεις αποτελεσματικού τρόπου επικοινωνίας με τον πολίτη – ενεργό δημότη.
Εν κατακλείδι, εάν ο πολίτης – δημότης δεν αισθανθεί περήφανος για τον τόπο του, τότε θα δυσκολευτεί να βοηθήσει στην αναγέννηση της πόλης του και πολύ περισσότερο να κατανοήσει το μερίδιο συλλογικής ηθικής ευθύνης που του αναλογεί.

2. Αρχές - μέθοδος του σχεδιασμού
Με την προοπτική αυτή, οι αρχές και παράμετροι στις οποίες πρέπει να στηρίζεται τόσο ο χωροταξικός, όσο και ο πολεοδομικός σχεδιασμός, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη, δηλαδή την αειφορική διαχείριση των πόρων ώστε να εξυπηρετούνται οι σύγχρονες ανάγκες και ταυτόχρονα να διατηρούνται οι δυνατότητες ανάπτυξης για τις επόμενες γενεές, είναι συνοπτικά οι εξής:

2.1. Δυνατά σημεία
Στην αφετηρία του σχεδιασμού, στη διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης, πρέπει να εντοπίζονται τα ισχυρά σημεία, τα «συγκριτικά πλεονεκτήματα» της συγκεκριμένης περιοχής που αποτελεί το αντικείμενο του σχεδιασμού. Αυτά μπορεί να αναφέρονται στη γεωγραφική θέση, τις συνδυασμένες μεταφορές, τις κλιματολογικές συνθήκες, τους φυσικούς, ενεργειακούς και υδάτινους πόρους, τα υπάρχοντα δίκτυα υποδομής, την πολιτιστική κληρονομιά, την ποιότητα ζωής, το επιχειρηματικό περιβάλλον, το εργατικό δυναμικό, τις επενδυτικές ευκαιρίες.

2.2 Αδύναμα σημεία
Ο εντοπισμός των αδυναμιών είναι κρίσιμος, ιδιαίτερα ως προς την ποιότητα των συνθηκών κατοικίας, τις περιβαλλοντικές συνθήκες, την ισορροπία απασχόλησης- κατοικίας, τη συγκοινωνιακή υποδομή και τις κυκλοφοριακές συνθήκες, την εξυπηρέτηση από τεχνολογικά δίκτυα (ευρυζωνικότητα, διαχείριση αποβλήτων αστικών - βιομηχανικών μονάδων και απορριμμάτων), τη διασύνδεση της περιοχής με άλλες όμορες ή σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο. Ακόμη, η σχέση αστικών πυρήνων με τις περι-αστικές ζώνες και τις σχετικές πιέσεις. Αποτελέσματα αυτών των αδυναμιών είναι η άναρχη δόμηση, η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η ρύπανση του περιβάλλοντος, η υπερκατανάλωση ελεύθερων χώρων.

2.3 Ευκαιρίες και απειλές
Η ανίχνευση και ο εντοπισμός των ευκαιριών αλλά και των απειλών στην ανάπτυξη της περιοχής που δημιουργούνται από εξωγενείς αλλά και από ενδογενείς παράγοντες (ενδεικτικά: μεταβολές σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο λόγω π.χ. της παγκοσμιοποίησης ή της χρηματοοικονομικής κρίσης, οδικοί άξονες και μεγάλα έργα π.χ. ΠΟΤΑ, έργα οδοποιίας, περιβαλλοντικοί κίνδυνοι π.χ. χωματερές, λιόζουμα και υποβάθμιση αστικού περιβάλλοντος κ.ά.). Είναι πρωταρχικής σημασίας η αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία, σε όλους τους τομείς (πληροφορική και επικοινωνία, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ανακύκλωση κ.λπ.). Οι αρχές της αειφορίας πρέπει να διέπουν την ανάλυση των απειλών αλλά και των ευκαιριών, δεδομένου ότι ένα αναβαθμισμένο, καθαρό περιβάλλον, με ορθολογική και συνεπή διαχείριση, μπορεί να αποτελέσει αποφασιστικό συντελεστή της ελκυστικότητας μιας περιοχής.

3. Στρατηγική του σχεδιασμού
Με βάση την ανάλυση των παραπάνω δεδομένων, είναι αναγκαίο να καθοριστεί μια στρατηγική που θα προσδώσει ένα συνεκτικό πλαίσιο για την ανάπτυξη και τη χωρική οργάνωση της περιοχής μελέτης και θα στηρίζεται σε τρεις άξονες:
-Την ενίσχυση της ελκυστικότητας της περιοχής
-Την αναζήτηση της ισορροπίας μεταξύ των μελετώμενων γεωγραφικών τομέων
-Την ανάπτυξη της αλληλεγγύης μεταξύ των φορέων της περιοχής.

Συμπέρασμα
Ο δυναμισμός, η εξωστρέφεια, η επίμονη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων μιας μεσσηνιακής πόλης (μικρής ή μεγάλης) είναι ο μόνος δρόμος που παρέχει τις ευκαιρίες για να πρωταγωνιστήσει η ίδια και, κατ’ επέκταση, η Μεσσηνία στο νέο οικονομικό γίγνεσθαι. Είναι η προϋπόθεση για να εξασφαλίσει περισσότερες δυνατότητες ανάπτυξης και ευημερίας, σ’ όλους τους τομείς χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις και, κυρίως, με ισοκατανομή στους διάφορους τομείς και αποφυγή της μονοκαλλιέργειας σ’ έναν τομέα π.χ. τουρισμός ή στην καλλιέργεια ενός προϊόντος (π.χ. ελιά).
Οραματιζόμαστε τη δικτύωση όλων των πόλεων της Μεσσηνίας. Οι μικρότερες πρέπει να λειτουργούν δορυφορικά με τη Μητρόπολη του νομού, την Καλαμάτα, η οποία στο πλαίσιο της μητροπολιτικής της ευθύνης για την ευρύτερη περιοχή και λόγω της γεωγραφικής της θέσης οφείλει να διαδραματίσει το ρόλο της Νότιας Πύλης της Ελλάδας στη Μεσόγειο και να εξελιχθεί σε σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών, προσφέροντας μιαν άλλη αναπτυξιακή έξοδο στο σημερινό βραχνά της οικονομικής ύφεσης και της καλπάζουσας ανεργίας στην περιοχή μας.

Κάθε κρίκος αυτής της αλυσίδας θα στηρίζει όλους τους άλλους και όλοι μαζί θα στηρίζουν τον κάθε κρίκο ξεχωριστά, ενώ ο κρίκος της Καλαμάτας, ως πιο ισχυρός, θα έχει εξισορροπητικό ρόλο για όλους τους υπόλοιπους (διαχρονικό παράδειγμα προς αποφυγή είναι ο τρόπος που αναπτύχθηκε η Αθήνα). Οι Δήμοι στο σύνολό τους θα συνθέτουν έναν ισχυρό και ανταγωνιστικό πόλο έλξης, ικανό να δράττει τις ευκαιρίες και να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τους εξωγενείς παράγοντες και τις κάθε είδους απειλές και ο κάθε Δήμος ξεχωριστά θα είναι μια ψηφίδα ενός πανέμορφου και μοναδικού ψηφιδωτού με ένα πανίσχυρο brand name, το «Messinia Mediterranean Greece».
Χωρίς να παραγνωρίζουμε τη σημασία των έργων βελτίωσης στην εμφάνιση μιας πόλης π.χ. πλακοστρώσεων και πεζοδρομήσεων, κρίνουμε ότι αυτά δεν επαρκούν για να δημιουργήσουν δείκτες ευημερίας και θέσεις απασχόλησης.

Η προσπάθεια εντοπισμού και αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της κάθε μεσσηνιακής πόλης πρέπει να ξεφεύγει από τα γνωστά πλαίσια και με φαντασία και γνώση να επεκτείνεται σε κάθε μήκος και πλάτος του Δήμου, με φόντο όλους τους τομείς της τοπικής οικονομίας.
Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και με δεδομένη την αυξανόμενη ελλιπή κρατική παρέμβαση και υποστήριξη, θα πρέπει να αναδείξουμε τη διαφορετικότητα της Μεσσηνίας στο σύνολό της, την πλούσια ιστορία και την ποικιλότητα της παράδοσής της και να σχεδιάσουμε για την Καλαμάτα και τις μεσσηνιακές πόλεις ένα ρόλο που θα διευκολύνει την πρόσβασή μας στα παγκόσμια δίκτυα περιαστικών περιοχών ικανά να προσελκύουν επενδυτικά κεφάλαια, τουρισμό.

Μόνο μέσα από τέτοιες στρατηγικές που αξιοποιούν τα τοπικά πολιτισμικά αποθέματα, ενισχύουν νέες δραστηριότητες και ενθαρρύνουν μια νέα σύλληψη του αστικού και περιαστικού χώρου, μόνο μέσα από ένα σχεδιασμό που θα σέβεται και θα ενισχύει τις μικρές πόλεις και τα χωριά δίνοντας στο καθένα απ’ αυτά ένα ξεχωριστό ρόλο που θα αλληλοσυμπληρώνεται με αυτούς των άλλων και θα ενισχύει το μητροπολιτικό ρόλο της Καλαμάτας, θα γίνει πράξη η ανάπτυξη των πόλεων της Μεσσηνίας».

Πηγή: Θάρρος