Μάχη με τον χρόνο θα δώσει η κυβέρνηση Παπαδήμου

Του Γιώργου Κύρτσου στην Free Sunday

Η ανάδειξη του κ. Παπαδήμου στην πρωθυπουργία συνέπεσε με την ανακοίνωση των επίσημων στοιχείων για την ανεργία στην Ελλάδα. Τον Αύγουστο οι άνεργοι στη χώρα μας έφτασαν τους 907.000, αριθμός που αναλογεί στο 18,4% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού.

Πρόκειται για μια πραγματική κοινωνική καταστροφή, .........

πίσω από την οποία βρίσκεται η κατάρρευση ολόκληρων κλάδων του παραγωγικού ιδιωτικού τομέα.
Ο νέος πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του θα πρέπει να δώσουν μάχη με το χρόνο για να προλάβουν τα χειρότερα. Τα χαρακτηριστικά του νέου κυβερνητικού σχήματος κάνουν πιο δύσκολη τη γρήγορη λήψη των σωστών αποφάσεων και κυρίως την εφαρμογή τους. Η καθυστέρηση που παρατηρήθηκε στην κατανομή των κυβερνητικών αξιωμάτων είναι ενδεικτική της διαρκούς διαπραγμάτευσης, που μπορεί να δημιουργήσει ένα σωρό παρενέργειες: Διαπραγμάτευση μεταξύ των πολιτικών ηγετών και μεταξύ του κ. Παπαδήμου και των συνεργατών του για το βαθμό επιρροής που θα έχει ο καθένας στη λήψη των αποφάσεων.

Διαπραγμάτευση στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ με το βλέμμα στη μεταπαπανδρεϊκή περίοδο. Διαπραγμάτευση μεταξύ των κορυφαίων της ΝΔ ενόψει της αναζήτησης βιώσιμου κυβερνητικού συνασπισμού μετά την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Διαπραγμάτευση και μεταξύ των κομμάτων εξουσίας και του ΛΑΟΣ για τα όρια της συμμετοχής του στο κυβερνητικό σχήμα και τον κρατικό μηχανισμό.
Εάν προσθέσουμε στα παραπάνω την προεκλογική δυναμική που θα αρχίσει να αναπτύσσεται πριν από το τέλος του χρόνου, αντιλαμβανόμαστε ότι ο κίνδυνος υπονόμευσης της προσπάθειας του νέου πρωθυπουργού από αυτούς που θεωρητικά τη στηρίζουν είναι αρκετά μεγάλος.

Αδυσώπητη πραγματικότητα

Έχει διαμορφωθεί μια αδυσώπητη οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, που θα δοκιμάσει τις αντοχές της νέας κυβέρνησης και του δημοκρατικού μας συστήματος.
Από τον Αύγουστο του 2008 μέχρι τον Αύγουστο του 2011 ο αριθμός των ανέργων στη χώρα μας αυξήθηκε από 354.000 σε 907.000. Όλα δείχνουν ότι στη διάρκεια των επόμενων μηνών οι άνεργοι θα σπάσουν το ψυχολογικό φράγμα του ενός εκατομμυρίου, ενώ το ποσοστό ανεργίας θα ξεπεράσει μέχρι την άνοιξη του 2012 το 21%, που αποτελεί και το ποσοστό-ρεκόρ μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης, το οποίο σήμερα κατέχει η Ισπανία. Διεκδικούμε επίσης την πρωτιά στην ανεργία μεταξύ των νέων έως 24 ετών με το εφιαλτικό ποσοστό 43,5%. Τι μέλλον μπορεί να έχει μια κοινωνία που περιθωριοποιεί τη νεολαία της και καταδικάζει ένα ολοένα μεγαλύτερο τμήμα της στην ανεργία;

Τα χειρότερα έρχονται

Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα συνεχιστεί η πορεία της ελληνικής οικονομίας από το κακό στο χειρότερο. Το ΑΕΠ θα υποχωρήσει κατά 5,5% το 2011 και θα σημειώσει νέα πτώση 2,8% το 2012.
Οι ελπίδες για ανάκαμψη ετεροχρονίζονται, εφόσον στην καλύτερη περίπτωση το 2013 θα έ
χουμε οριακή ανάκαμψη –στην πράξη στασιμότητα– με αύξηση του ΑΕΠ μόλις κατά 0,7%. Δεν αποκλείεται φυσικά να επανέλθουν οι ειδικοί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με νέες εκτιμήσεις, που θα μεταφέρουν χρονικά την απαρχή της ανάκαμψης από το 2013 στο 2014. Πρόκειται άλλωστε για τους ίδιους ανθρώπους που μέχρι την περασμένη άνοιξη μας διαβεβαίωναν ότι η ελληνική οικονομία θα έβγαινε από την ύφεση στα τέλη του 2011, ενώ πριν από ένα χρόνο υποστήριζαν ότι το ελληνικό Δημόσιο θα μπορούσε να βγει στις αγορές για να καλύψει τις χρηματοδοτικές του ανάγκες στα τέλη του 2011, το αργότερο στις αρχές του 2012.

Αυτή τη στιγμή πραγματοποιείται στάση πληρωμών στο μεγαλύτερο μέρος του ιδιωτικού τομέα, με τις τράπεζες να αδυνατούν να χρηματοδοτήσουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων, τις τελευταίες να μην είναι πάντα συνεπείς στις υποχρεώσεις προς τους προμηθευτές τους, το Δημόσιο να προβάλλει ολοένα μεγαλύτερες απαιτήσεις χωρίς φυσικά να εκπληρώνει τις δικές του υποχρεώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα και τον κύκλο εργασιών να καταρρέει σε κλάδους που έπαιζαν άλλοτε πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναπτυξιακή διαδικασία.

Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι στο διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου 2011 παρατηρήθηκε πτώση 39,4% στην οικοδομική δραστηριότητα με βάση τον όγκο, 31,9% με κριτήριο τις νέες άδειες που εκδόθηκαν και 44% με βάση την επιφάνεια των νέων κτιρίων, όλα αυτά σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010, οπότε είχε επίσης καταγραφεί μεγάλη πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας.

Λογιστικές ασκήσεις

Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, αποσυντίθεται η ελληνική οικονομία και οι πιστωτές μας επιδίδονται σε λογιστικές ασκήσεις διαχείρισης του δημόσιου χρέους χωρίς τα σχετικά κονδύλια να φτάνουν στην πραγματική οικονομία. Είναι τέτοια η αποτυχία του μνημονίου ώστε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το χρέος του ελληνικού Δημοσίου θα αγγίξει το 2012 το φράγμα του 200% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση Καραμανλή παρέδωσε το δημόσιο χρέος στα επίπεδα του 120% του ΑΕΠ και ύστερα από μία τριετία πρωτοφανούς λιτότητας στο όνομα της οικονομικής σωτηρίας της Ελλάδας το δημόσιο χρέος θα φτάσει το 200% του ΑΕΠ. Υποτίθεται ότι με το «κούρεμα» των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου που αποφασίστηκε στη σύνοδο κορυφής στις 26-27 Οκτωβρίου το ελληνικό χρέος θα γίνει… βιώσιμο, για να υποχωρήσει ύστερα από μία δεκαετία πρωτοφανούς λιτότητας και επώδυνης προσαρμογής στο 120% του ΑΕΠ, στο επίπεδο του Σεπτεμβρίου 2009…

Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή η τρόικα και η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν ασχολήθηκαν με τα πραγματικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Το ερώτημα είναι εάν ο κ. Παπαδήμος θα μπορέσει με τις γνώσεις που έχει και το κύρος που διαθέτει σε επίπεδο Ε.Ε. να αλλάξει το μείγμα της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται, για να αποτρέψουμε την πλήρη κατάρρευση. Ο ίδιος θεωρείται απόφοιτος της μεγάλης σχολής δημοσιονομικής ορθοδοξίας που ελέγχει εδώ και χρόνια την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορέσει να επιτύχει την αναγκαία σύνθεση μεταξύ οικονομικής προσαρμογής, ανάπτυξης και διατήρησης κάποιας στοιχειώδους κοινωνικής συνοχής.
Άλλωστε οι συνομιλητές του μοιάζουν εγκλωβισμένοι σε ένα πλαίσιο πολιτικής που εγγυάται τη συνέχιση της οικονομικής στασιμότητας στο σύνολο σχεδόν της Ευρωζώνης.

Τελευταίος σταθμός Κατά την άποψή μας η κυβέρνηση Παπαδήμου είναι ο τελευταίος σταθμός του πολιτικού συστήματος πριν από την πλήρη ανατροπή των κοινωνικών και πολιτικών ισορροπιών. Εκδηλώνεται ήδη μια εντυπωσιακή δυναμική υπέρ των κομμάτων της Αριστεράς, ενώ το ΚΚΕ, το οποίο θα παίξει θεσμικό ρόλο κόμματος αξιωματικής αντιπολίτευσης κατά την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τον κ. Παπαδήμο, ενισχύει συνεχώς τις δυνάμεις του.
Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αποτρέψει τη διαφαινόμενη οικονομική κατάρρευση –η οποία άλλωστε μοιάζει απόλυτα προγραμματισμένη με βάση το σχεδιασμό των πιστωτών του ελληνικού Δημοσίου– για να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής και να αποφύγει την έκρηξη της λαϊκής διαμαρτυρίας.

Τα διεθνή ΜΜΕ χαρακτηρίζουν την αποστολή του κ. Παπαδήμου εξαιρετικά δύσκολη έως αδύνατη. Θα πρέπει να εκδηλωθεί μια νέα δυναμική για να αποφύγουμε τη μετατροπή των εξαιρετικά δυσάρεστων σεναρίων που περιγράφουμε σε οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα.