«Συμβολή του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας στη Διαβούλευση για την Εθνική Στρατηγική για την Ανώτατη Εκπαίδευση»

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,

Η ανάγκη μεταρρύθμισης της Ανώτατης Εκπαίδευσης είναι κατά τη γνώμη μας προφανής και, γι αυτό, ο διάλογος για την εν λόγω μεταρρύθμιση θα πρέπει να είναι ουσιαστικός, χωρίς προκαταλήψεις και με γνώμονα την πεποίθηση, ότι το πανεπιστήμιο ανήκει στην Κοινωνία.

Απαιτείται να επικρατήσει λογική αναβάθμισης του δημόσιου πανεπιστημίου και προσαρμογή των αλλαγών στην ελληνική κοινωνική πραγματικότητα, χωρίς αυτό σε καμιά περίπτωση να σημαίνει, ότι θα πρέπει να παραμείνουμε στην υφιστάμενη κατάσταση, όπως έμμεσα επιδιώκουν πολλοί ….
Πάντως, η μετάβαση από το σημερινό καθεστώς στο ......

μελλοντικό θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά, ώστε να πραγματοποιηθεί χωρίς κλυδωνισμούς.

Ένα δημόσιο πανεπιστήμιο θα πρέπει να είναι μαζικό και αυτοδιοικούμενο, αλλά και ελεγχόμενο από την ελληνική κοινωνία, μέσω μιας ανεξάρτητης αρχής, ενώ όλες οι διαδικασίες του (διοίκηση, οικονομική διαχείριση, εκπαίδευση και έρευνα) πρέπει να είναι πλήρως διαφανείς.

Θα πρέπει η μεταρρύθμιση να εξασφαλίζει τη μόρφωση και εξειδίκευση των φοιτητών, την προαγωγή της έρευνας, τη σύνδεση των πανεπιστημίων με την κοινωνία, την παραγωγή, τα Επιμελητήρια (ΝΠΔΔ) και τη διεθνή πραγματικότητα. Η διοίκηση των ιδρυμάτων, πρέπει να είναι σεβαστή και μη εμπλεκόμενη με ομάδες συμφερόντων μέσα και έξω από το πανεπιστήμιο και να εκλέγεται με δημοκρατικές διαδικασίες.
Η αξιολόγηση των ιδρυμάτων, η οποία θα πρέπει ν’ αποτελεί ουσιαστικό εργαλείο βελτίωσής τους, δεν μπορεί να είναι τυπολατρική και να στηρίζεται μόνο σε ποσοτικά στοιχεία. Πρέπει βασίζεται επίσης σε ακαδημαϊκά κριτήρια και ποιοτικούς στόχους, που θα έχουν τεθεί εκ των προτέρων .
Στο πλαίσιο της διαρκούς και αναγκαίας αμφίδρομης επικοινωνίας με τα ξένα πανεπιστημιακά ιδρύματα, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται η ανάγκη παραγωγής επιστημονικού έργου στην ελληνική.

Το Επιμελητήριο Μεσσηνίας θεωρεί, ότι σημαντικά ζητήματα, όπως η αναβάθμιση της Εκπαίδευσης στη Χώρα μας, δεν πρέπει να μεταφέρονται στο μέλλον, γιατί έτσι εξυπηρετείται ενδεχομένως το συντεχνιακό συμφέρον κάποιων, αλλά αντίθετα πιστεύει, ότι οι εκπρόσωποι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως και οι άλλοι θεσμοί, κόμματα, ΟΤΑ κ.λπ. οφείλουν να διατυπώσουν θέσεις, τις οποίες να μπορούν να τεκμηριώσουν. Αλλιώς, σοβαρά θέματα, όπως αυτό, θα συνεχίσουν να γελοιοποιούνται, μέσα από αλλεπάλληλες «αναβαθμίσεις», που δεν οδηγούν σε ριζική αλλαγή της υφιστάμενης απαράδεκτης κατάστασης.
Ειδικά όσον αφορά στην περιοχή μας:

Στο πλαίσιο του νέου χωροταξικού σχεδιασμού στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αναμένεται να πραγματοποιηθούν αλλαγές σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, με συγχώνευση τμημάτων ή σχολών ομοειδούς επιστημονικού αντικειμένου ή ενσωμάτωση μέρους ενός ΑΕΙ ή ΤΕΙ σε άλλο ή και κατάργηση σχολών με μηδενικό δείκτη προτίμησης των υποψηφίων κ.ο.κ. Στο πλαίσιο αυτό φημολογείται η ένταξη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου (ΓΠΑ) ως διακριτής σχολής στο ΕΜΠ, με το αιτιολογικό ότι αν και διαθέτει πληθώρα τμημάτων, χορηγεί ένα μόνο πτυχίο, αυτό του γεωπόνου. Μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι μονόδρομος….
Υπάρχει και μια άλλη προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία, αντί να μετατραπεί το ΓΠΑ σε μία συγκριτικά υποβαθμισμένη σε κύρος σχολή του ΕΜΠ (τη σχολή που δεν θα «βγάζει» μηχανικούς) θα μπορούσε να αναπτυχθεί και να αξιοποιηθεί περαιτέρω επ’ ωφελεία του πρωτογενούς τομέα, τον οποίο μπορεί να υποστηρίξει με σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις.

Προϋπόθεση για μια τέτοια ανάπτυξη του ΓΠΑ είναι να συνδεθεί στενά με τον πρωτογενή τομέα, πράγμα που προϋποθέτει τη μετεγκατάστασή του εκτός Αθηνών σε περιοχή με ανεπτυγμένο και σημαντικό πρωτογενή τομέα. Υιοθετώντας την προσέγγιση αυτή, το Επιμελητήριο Μεσσηνίας ερεύνησε τη σκοπιμότητα και το εφικτό της εγκατάστασης του ΓΠΑ στις εγκαταστάσεις του ΑΤΕΙ Καλαμάτας και της μετεξέλιξής του σε Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, μέσω ειδικής μελέτης τριών έγκυρων επιστημόνων, την οποία και έχουμε ήδη διαβιβάσει στο Υπουργείο Παιδείας, στις Πρυτανείες και στα κόμματα με σχετικό έγγραφό μας.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της εν λόγω μελέτης:
Η μετεγκατάσταση τοποθετείται στο πλαίσιο των αλλαγών στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης, καθώς η σημερινή κατάσταση οδηγεί σε:
(α) Ίδρυση μη κρατικών ΑΕΙ
(β) Αποδυνάμωση δημόσιων περιφερειακών ΑΕΙ και ΑΤΕΙ (π.χ. ΑΤΕΙ Καλαμάτας) λόγω μείωσης χρηματοδότησης και μείωσης της εισροής φοιτητών
(γ) Πλήρης αποδοχή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας (π.χ. συνθήκη Μπολώνια)
(δ) Αύξηση Εισροής φοιτητών από χώρες της ΕΕ μέσω σχετικών προγραμμάτων π.χ. ERASMUS
(ε) Ανάπτυξη της Μεσσηνίας, λόγω ποικίλλων έργων π.χ. Ιόνια Οδός, Εθνικός δρόμος Κόρινθος – Τρίπολη – Καλαμάτα, Τρίπολη – Μεγαλόπολη – Σπάρτη, ακτοπλοϊκή σύνδεση Λιμένα της Καλαμάτας με την Τέρνα της Λιβύη και την Αλεξάνδρεια Αίγυπτος, εκσυγχρονισμός Σιδηροδρομικού δικτύου, εκσυγχρονισμός διεθνή αερολιμένα Καλαμάτας κ.α.
Ο τόπος εγκατάστασης του νέου πανεπιστημίου προτείνεται να είναι οι εγκαταστάσεις, όπου στεγάζονται τώρα τα ΑΤΕΙ Καλαμάτας, καθώς οι υπάρχουσες υποδομές μπορούν να υποστηρίξουν την λειτουργία του.
Η μετεγκατάσταση του ΓΠΑ στην πόλη της Καλαμάτας θα αποτελέσει μια ισχυρή δύναμη ανάπτυξης ολόκληρης της Πελοποννήσου (δυτικής και ανατολικής) για πολλούς λόγους και ειδικότερα:

α. Η εισροή φοιτητών θα αυξήσει την τοπική ζήτηση και θα δράσει πολλαπλασιαστικά (πολλαπλασιαστής ζήτησης-κατανάλωσης) στην ανάπτυξη του τριτογενή τομέα (υπηρεσίες – ενοικίαση δωματίων). Η ανάπτυξη διεθνών προγραμμάτων θα προσελκύσει περισσότερους φοιτητές ειδικότερα από την ΕΕ και τις Μεσογειακές χώρες.
β. Η διασύνδεση του πανεπιστημίου με τις επιχειρήσεις της Πελοποννήσου σε κοινές επιχειρηματικές, εκπαιδευτικές, και ερευνητικές δράσεις θα ενδυναμώσει ειδικότερα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις των αγροτικών περιοχών της περιφέρειάς μας, θα στηρίξει την εξωστρέφεια της οικονομίας μας και θα προσφέρει πολύτιμη τεχνογνωσία με εξαιρετικό χαμηλό συναλλακτικό κόστος.
γ. Θα ενισχυθεί η ανάπτυξη του νομού Μεσσηνίας και ολόκληρης της Πελοποννήσου μέσω των δαπανών που θα πραγματοποιούνται από φοιτητές και καθηγητές.
δ. Θα ενισχυθεί η Αποκέντρωση και Περιφερειακή ανάπτυξη. Το 67% των φοιτητών βρίσκονται στα 2 μεγαλύτερα αστικά κέντρα της Ελλάδας (Αθήνα - Θεσσαλονίκη).
ε. Θα υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης του γεωργικού αγροτο-διατροφικού τομέα και του κλάδου των τροφίμων. Σε όλες τις προηγμένες χώρες π.χ. Ολλανδία, Ισπανία τα ερευνητικά κέντρα βρίσκονται δίπλα στην πρωτογενή-δευτερογενή τομέα με σκοπό να δημιουργούνται συνέργειες και πολλαπλασιαστικά οφέλη.

Η μετεγκατάσταση του ΓΠΑ εξυπηρετεί επίσης το σχέδιο ανασυγκρότησης των πυρόπληκτων περιοχών. Επί πλέον, η γεωπονική εκπαίδευση θα αναβαθμιστεί γενικότερα, καθώς θα διασυνδεθεί άμεσα με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, κάτι που δεν είναι αντικειμενικά δυνατό να συμβεί, όταν σπουδάζουν χιλιάδες φοιτητές γεωπονία, γεωργία, φυτική και ζωική παραγωγή μέσα στην Αθήνα. Ταυτόχρονα θα δοθεί λύση στο πρόβλημα εξέλιξης του ΓΠΑ, που απασχολεί την ακαδημαϊκή κοινότητα έντονα τα τελευταία χρόνια (π.χ. καταλήψεις, χτίσιμο πόρτας πρύτανη!) κ.λπ. Θα εξασφαλιστεί η συγκράτηση φοιτητών στην Ελλάδα και η προσέλκυση αλλοδαπών. Θα υπάρξει κάλυψη των αναγκών για εκπαίδευση και έρευνα αλλοδαπών φοιτητών, κυρίως από τις μεσογειακές και βαλκανικές χώρες. Τέλος, θα διευκολυνθεί η λύση στα οικονομικά προβλήματα του ΓΠΑ, καθώς θα υπάρξει εξυγίανση των οικονομικών θεμάτων, ορθολογισμός στην διαχείριση των πόρων, και καλύτερη αξιοποίηση του δημόσιου χρήματος.

Όσον αφορά στην ανάπτυξη ερευνητικής δραστηριότητας, θα υπάρξει εκμετάλλευση και καλύτερη αξιοποίηση των ερευνητικών και εκπαιδευτικών υποδομών, που υπάρχουν στον νομό Μεσσηνίας, και δυνατότητα δημιουργίας και ανάπτυξης ερευνητικών κέντρων π.χ. γεωργικό μουσείο, κέντρο ελιάς ΠΟΠ Καλαμάτα, Ινστιτούτο Ελαιολάδου (ΕΘΙΑΓΕ) κ.λπ.
Το όφελος που θα προκύψει και για το ΑΤΕΙ, σε μια συγκυρία, που χαρακτηρίζεται από τη διαρκή υποβάθμιση και τον κίνδυνο κατάργησης των ΤΕΙ, που δεν συγκεντρώνουν ικανοποιητικό αριθμό σπουδαστών, είναι προφανές: το ΑΤΕΙ θα αναβαθμιστεί, αφού θα μπορέσουν να αναπτυχθούν σ’ αυτό τμήματα, με συμπληρωματικά του ΓΠΑ επιστημονικά αντικείμενα, και να διασυνδεθεί το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο των δύο φορέων.
Στη συνέχεια των ανωτέρω, παρακαλούμε να εξετάσετε την τεκμηριωμένη πρότασή μας για τη μετεγκατάσταση του ΓΠΑ στις εγκαταστάσεις του ΑΤΕΙ Καλαμάτας. Είμαστε στη διάθεσή σας, για να σας αναπτύξουμε λεπτομερέστερα την πρότασή μας αυτή.
Με ευθύνη απέναντι στην επείγουσα ανάγκη μεταρρύθμισης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Με εκτίμηση,

Γιώργος Καραμπάτος
Πρόεδρος Επιμελητηρίου Μεσσηνίας