Ο Πύργος του Άιφελ στα Φιλιατρά κι ένα κάστρο παραμυθιών για ονειροπόλους

Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα μπορείτε να συναντήσετε πολλά παράξενα: σπηλιές που κρύβουν στα «σπλάχνα» τους ολόκληρους κόσμους, ανεξερεύνητους και μυθικούς, ένα βοσκό να κλείνει για ώρα το δρόμο με το κοπάδι του, ακόμη και τον ... Πύργο του Άιφελ. Όχι, δε χάσατε τον προσανατολισμό σας και δε βρίσκεστε στο Παρίσι, αλλά στο Δήμο Φιλιατρών του Νομού Μεσσηνίας, που, αν και βρίσκεται χιλιάδες μίλια μακριά από την «πόλη του φωτός», έχει το δικό του Πύργο του Άιφελ!

Τα Φιλιατρά είναι κτισμένα στο δυτικό άκρο του Ν. Μεσσηνίας, κοντά στις ακτές του Ιονίου Πελάγους, σε υψόμετρο 70 μ. και με πληθυσμό 9.334 κατοίκους. Είναι τοπικό αγροτικό και εμπορικό κέντρο, βρίσκεται σε μια εύφορη περιοχή όπου καλλιεργούνται ελαιόδεντρα, κηπευτικά, αμπέλια, σύκα και εσπεριδοειδή και στη βόρεια είσοδο της πόλης βρίσκεται ένα πιστό αντίγραφο του παρισινού μνημείου.

Πρόκειται για ένα ομοίωμα μικρών διαστάσεων .......

(26 μ.), που φιλοτεχνήθηκε τον περασμένο αιώνα από τον καταγόμενο από τα Φιλιατρά γλύπτη, Χάρυ Φουρνιέ (το αληθινό του όνομα είναι Χ. Φουρναράκης), όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η δημοτική σύμβουλος, Θεοδώρα Λεβεντούρη, υπεύθυνη στο τμήμα Πολιτιστικών.
Ο Πύργος του Άιφελ στα Φιλιατρά ανακατασκευάστηκε από το Δήμο το 2007 και αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη, τους κατοίκους και τα τουριστικά γκρουπ, που επισκέπτονται την περιοχή.

Μάλιστα, ο μάλλον ιδιόρρυθμος αυτός καλλιτέχνης δεν αρκέστηκε μόνο στο να φιλοτεχνήσει τον Πύργου του Άιφελ, αλλά κατασκεύασε, την ίδια εποχή, και το ... κάστρο των παραμυθιών, που βρίσκεται στον Αγρίλη Φιλιατρών, λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη, και αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς για κάθε ταξιδιώτη. Η εικόνα του κάστρου μοιάζει να έχει «ξεπηδήσει» από άλλες εποχές, που όλοι μας- λίγο ή πολύ- έχουμε ταξιδεύσει νοερά: σε κάστρα που ζούσαν νεράιδες και ξωτικά.
Το κάστρο- μαζί με το τεράστιο άλογο που βρίσκεται στο πλάι του, που ως άλλος Δούρειος Ίππος, στο εσωτερικό του, παλιά, είχε βιβλιοθήκη- αλλά και οι τεράστιες επιβλητικές φιγούρες της Αθηνάς και του Ποσειδώνα, μαζί με τους ήρωες της Επανάστασης του 1821- φτιάχτηκε «για να θυμίζει σε όλους μας, έτσι με τη θωριά του, τα παραμύθια που γλυκά μάς έλεγε η γιαγιά μας». Η ιδιοκτησία του μεταβιβάστηκε στο Μορφωτικό Σύλλογο «Πυρσός» το 1984.

Αν βρεθείτε στα Φιλιατρά, αξίζει να επισκεφθείτε, επίσης, τον Ιερό Ναό Μεταμόρφωσης Σωτήρος, στη Χριστιανούπολη, που αποτελεί ένα μνημείο εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα μνημειακά συγκροτήματα της βυζαντινής περιόδου, «ίσως μάλιστα το σημαντικότερο μετά τον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας», όπως επισήμανε χαρακτηριστικά η κα Λεβεντούρη.

Αποτελείται από το κτίσμα του ναού, που ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του ηπειρωτικού οκταγωνικού και το Επισκοπείο και κατά το μεσαίωνα αποτελούσε τον μητροπολιτικό ναό της μητρόπολης Χριστιανουπόλεως. Στο τέλος δε του 11ου αιώνα έγινε αρχιεπισκοπή και συνέχισε να υφίσταται έως την κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους, το 1205. Ως μητρόπολη επιβίωσε έως το 1833, οπότε η έδρα της μεταφέρθηκε στην Κυπαρισσία. Μεγάλο τμήμα της ανωδομής του ναού κατέρρευσε το 1886, κατά τη διάρκεια ισχυρού σεισμού. Αναστηλωτικές εργασίες στο κωδωνοστάσιο πραγματοποιήθηκαν τη διετία 1997- 1998. Ωστόσο, οι εργασίες συνολικής αποκατάστασης και στερέωσης, σε υλοποίηση της ήδη υπάρχουσα εγκεκριμένης μελέτης, επιβάλλονται όχι μόνο για λόγους ιστορικούς, αλλά και για λόγους ασφαλείας, αφού η στερεότητα του ναού θεωρείται επισφαλής.
Στα «αξίζει να δεις» του Δήμου, συμπεριλαμβάνονται τα σιντριβάνια της πόλης, στην κεντρική πλατεία και σ’ αυτήν του Αγίου Ανδρέα, φιλοτεχνημένα από Φλωρεντινούς τεχνίτες γύρω στο 1800, τους παραθαλάσσιους οικισμούς Αγίας Κυριακής, Αγρίλη και Λιμενάρι- διέξοδος των Φιλιατρών προς τη θάλασσα και την οργανωμένη παραλία του Στομίου- όπως και την αμμώδη παραλία του Λαγκουβάρδου, η οποία προσφέρεται και για σέρφινγκ.

Η Ιστορία του Δήμου Φιλιατρών

Η πόλη πήρε την ονομασία της, σύμφωνα με τις εκδοχές που έχουν διατυπωθεί, είτε από τον Φράγκο Βαρόνο Ντε Φιλιάτρ είτε λόγω των πολλών πηγαδιών (φρέαρ - πηγάδι) που υπήρχαν (από την εξέλιξη της λέξης φρέαρ - φρήαρ - φρηρ - φλητρόν - φλεατρόν - φιλιατρόν και στον πληθυντικό φιλιατρά).
Σύμφωνα δε με ιστορικά στοιχεία, στην περιοχή των Φιλιατρών υπήρχε ζωή από τη Λίθινη Εποχή. Αυτό αποδεικνύεται από τους λίθινους πελέκεις και τα εργαλεία που βρέθηκαν στον άξονα του ποταμού «Κρουνοί» και χρονολογούνται από τη συγκεκριμένη περίοδο. Κατά τη Νεολιθική Εποχή, στην περιοχή των Φιλιατρών υπήρχε οικισμός πρωτόγονων ανθρώπων. Αυτό θεμελιώνεται και από τα πολυάριθμα σπήλαια που βρίσκονται ανατολικά των Φιλιατρών. Στα αρχαία χρόνια, στην περιοχή της Αγίας Κυριακής υπήρχε κτισμένος οικισμός με το όνομα Έρανα. Στην ίδια περιοχή υπήρχαν και οι μικρότεροι οικισμοί Αρήνη, Αλίαρτος και Έρμακας (Αρμακάδια).

Η περιοχή ήταν εύφορη και πλούσια, ενώ οι κάτοικοί της πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, υπό το βασιλιά της Πύλου, Νέστορα. Το ιερό της Εράνας πιστεύεται ότι ήταν αφιερωμένο στον Εραναίο Ποσειδώνα. Σ’ αυτόν, άλλωστε, αποδίδεται η μαρμάρινη κεφαλή ωραιότατου αγάλματος, που βρέθηκε πολύ κοντά στο ιερό. Δυστυχώς, το πολύτιμο άγαλμα χάθηκε κατά τη γερμανική κατοχή. Πάνω στα ερείπια του ιερού της Αρχαίας Εράνας, ανοικοδομήθηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. πεντάκλιτος παλαιοχριστιανική εκκλησία.
Κατά τη διάρκεια ανασκαφών σ’ αυτήν, βρέθηκαν 345 νομίσματα που χρονολογούνται 1500 χρόνια πριν την ανοικοδόμησή της. Σήμερα, βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.

Μετά την απελευθέρωση του 1821, οι κάτοικοι που δε γνώριζαν την αρχαιολογική αξία των μνημείων και των ερειπίων κατέστρεψαν τα πάντα, για προσωπική τους χρήση.
Μεταξύ άλλων, τα Φιλιατρά διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, αφού πολλοί Φιλιατρινοί υπήρξαν αγωνιστές, Φιλικοί (Αλ. Λουκόπουλος) και οπλαρχηγοί. Χαρακτηριστική είναι η ιστορία της Λενιώς Βλαστού, που με το παιδί της αγκαλιά πήδησε στον γκρεμό για να μην ατιμαστεί από τους Τουρκαλβανούς, καθώς και του Παναγή Λελώνη, που κρεμάστηκε από τους Τούρκους.

Πρώτος δήμαρχος των Φιλιατρών διορίστηκε ο Ζαχαρίας Νικ. Πασχαλίγκος. Από τότε μέχρι το 1886, που τρομερός σεισμός κατέστρεψε τη πόλη και την ενδοχώρα της, τα Φιλιατρά γνώρισαν μεγάλη οικονομική και κοινωνική ακμή. Από τα μικρά λιμάνια της Αγίας Κυριακής και του Αγριλιού γινόταν εξαγωγή των κυριότερων προϊόντων της περιοχής: λάδια, κρασιά, σταφίδες. Το εμπόριο γινόταν απευθείας- χωρίς μεσάζοντες- με την Τεργέστη, τη Νεάπολη, το Λιβόρνο και το Λονδίνο.

Από τα Φιλιατρά ο «Μιχαήλ Άγγελος» των ΗΠΑ

Ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους, ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης (1806-1880), που γεννήθηκε στην Ιταλία, ήταν ελληνικής καταγωγής. Η ελληνική παρουσία είναι ανεξίτηλα αποτυπωμένη στο Καπιτώλιο της Ουάσιγκτον, καθώς το κοσμούν οι τοιχογραφίες του Έλληνα μετανάστη, ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως ο «Μιχαήλ Άγγελος» των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης γεννήθηκε το 1806 στη Ρώμη και πέθανε στην Ουάσιγκτον το 1880.

Ο πατέρας του ήταν από τα Φιλιατρά και είχε φύγει στην Ιταλία για να γλιτώσει από τους διωγμούς των Τούρκων. Το 1849 ο Κ. Μπρουμίδης μετανάστευσε στις ΗΠΑ για να ζωγραφίσει, επί 25 ολόκληρα χρόνια, τον εσωτερικό χώρο της Ροτόντας του Αμερικανικού Καπιτωλίου. Οι τοιχογραφίες του υπάρχουν μέχρι και σήμερα.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ