ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ 2012-2014: Διεκπεραίωση αντί αποτελέσματος

Τα τελευταία χρόνια επιχειρείται μια προσπάθεια να λειτουργήσουν κάποιοι φορείς του κράτους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, ορθώς κατά την άποψή μου, λάθος για κάποιους άλλους.
Επιχειρείται δηλαδή, ....

να οριοθετούν τις δράσεις τους έτσι ώστε να έχουν μόνιμα έσοδα, τα οποία δεν θα ξοδεύουν αλόγιστα αλλά για τη δημιουργία υποδομών που θα υποστηρίζουν την ανάπτυξη των δημοτών και εμμέσως την ικανοποιητική διαβίωση τους, να ισοσκελίζουν τα έσοδα με τα έξοδα χωρίς να βασίζονται σε κάποια εξωτερική πηγή, να αξιοποιούν με τον καλύτερο τρόπο και με «κέρδη» τη δημοτική περιουσία και τις περιβαλλοντικές, πολιτιστικές, οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες της περιοχής ευθύνης τους. Παράλληλα, να υπάρχει και ένας τρόπος ελέγχου των εξαγγελλομένων και των υλοποιούμενων.

Μια βασική και υποχρεωτική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη καταγεγραμμένου σχεδίου. Δηλαδή ενός κειμένου στο οποίο θα αποτυπώνονται στοιχεία για την υπάρχουσα και την μελλοντική κατάσταση (που θέλουμε να πάμε στο μέλλον), πόσο κοστίζει, τι διαθέσιμα μέσα υπάρχουν (πόροι), πως αυτοί θα διανεμηθούν, πως επηρεάζει το περιβάλλον την πορεία μας, ποιοι θα υλοποιήσουν το σχέδιο.

Το κείμενο αυτό, στη γλώσσα της Διοικητικής Επιστήμης, λέγεται «Επιχειρησιακό Σχέδιο». Βασικός σκοπός ενός επιχειρησιακού σχεδίου (BUSINESS PLAN) είναι να καθοριστούν οι κατευθύνσεις και οι στρατηγικοί άξονες λειτουργίας επί των οποίων θα κινηθεί στο άμεσο μέλλον η επιχείρηση ή ο οργανισμός (λ.χ ένας Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης). Με βάση τις πληροφορίες δηλ. τα επεξεργασμένα στοιχεία και δεδομένα που θα προκύψουν από την παραπάνω ανάλυση, θα καθορισθούν οι τελικές προτάσεις, η εφαρμογή των οποίων θα συμβάλει στην βελτίωση των εσωτερικών λειτουργιών του οργανισμού και την ανάπτυξη και επέκταση των δραστηριοτήτων της στην αγορά (τοπική, εγχώρια και διεθνή).

Τέλος, γίνεται ο προσδιορισμός των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων του οργανισμού, λαμβάνοντας υπόψη τους διαθέσιμους πόρους (δυνατότητες – αδυναμίες) σε συνδυασμό με τις συνθήκες του περιβάλλοντος, η αναθεώρηση των ήδη υπαρχόντων, ο προσδιορισμός και ανάλυση εναλλακτικών κατευθύνσεων και στρατηγικών, επιλογή στρατηγικής των, με βάση τις επιδράσεις των παραγόντων του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης, για την επίτευξη των στόχων.

Οι προτάσεις που ακολουθούν δύναται να αφορούν: Αναδιοργάνωση Οργανισμού/Επιχείρησης, Ενίσχυση της κεφαλαιακής δομής, Οργάνωση τμημάτων, επαναδιαπραγμάτευση μακροπροθέσμων και βραχυπροθέσμων υποχρεώσεών, εκσυγχρονισμός εγκαταστάσεών και υποδομών.

ΣΧΟΛΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ.. ΑΝΥΠΑΡΚΤΑ

Η ανάγκη να αναβαθμιστεί το αναπτυξιακό πρότυπο της τοπικής μας οικονομίας με βάση κάποιο σχέδιο, αποτελεί αναγκαία και ικανή προϋπόθεση για την δυναμική εξέλιξη της τοπικής κοινωνίας. Σε αυτή την προσπάθεια καλούμαστε όλοι να συμβάλλουμε με γόνιμη κριτική και προτάσεις διότι το αναπτυξιακό σχέδιο που θα προκύψει αφορά στην πορεία του τόπου και επομένως δεν αποτελεί μια στενή υπόθεση της Δημοτικής Αρχής. Είναι υπόθεση όλων μας.

Μελετώντας κάποιος έμπειρος αναλυτής με προσοχή το διαθέσιμο υλικό (EP_Trifylias_A_Fasi_Draft ver02_220713_nl_1.pdf) στην δικτυακή πύλη του Δήμου Τριφυλίας, η οποία πρέπει να αναφέρω ότι είναι υπό κατασκευή τα τελευταία 3 χρόνια και δεν προσφέρει καμία ουσιαστική υπηρεσία στους δημότες και εν δυνάμει επισκέπτες, μπορεί να διαπιστώσει τις παρακάτω παραλείψεις, κυριότερες από τις οποίες είναι:

Φαίνεται να έχει υλοποιηθεί μόνο η Α’ Φάση (Επιχειρησιακός σχεδιασμός 2012-2014) και απουσιάζει η Β’ Φάση (επιχειρησιακό πρόγραμμα) καθώς και οι εξειδικεύσεις (ετήσια προγράμματα δράσης), αν και ήδη βρισκόμαστε στα τέλη του 2013, ήδη έχει περάσει ενάμιση χρόνος και το διαθέσιμο κείμενο είναι ακόμα προσχέδιο.
Δεν αναφέρονται οι συντάκτες του ΕΠΙΣΧΕΔ 2012-2014, η σχέση τους με το Δ.Τ και το επιστημονικό τους υπόβαθρο
Βασικά συστατικά ενός ΟΤΑ όπως ο πληθυσμός, εκπαίδευση κλπ έχουν καταταχθεί στο εξωτερικό περιβάλλον αν και είναι σαφέστατα είναι «πόροι» προς χρήση, βελτίωση και παραγωγή αποτελέσματος.
Υπάρχει παντελής έλλειψη χρήσης δεικτών όσων αφορά στα δημογραφικά στοιχεία, τις υποδομές, το φυσικό περιβάλλον, την υγεία, τον αθλητισμό, τις πολιτιστικές δραστηριότητες, τον τουρισμός κλπ. Συνήθως υπάρχουν διάφοροι χαρακτηρισμοί (επαρκείς, σπουδαίο κλπ) χωρίς όμως να υπάρχει η αντίστοιχη τεκμηρίωση. Για παράδειγμα: οι σχολικές υποδομές χαρακτηρίζονται (πιθανόν και να είναι) αυθαίρετα ως «επαρκείς» . Δεν αναφέρονται όμως η αναλογία δασκάλων/μαθητές ή οι μαθητές/τετρ. μέτρο. Δεν δίνονται ανάλογα στοιχεία γειτονικών Δήμων ή πανελλαδικά ώστε να υπάρξει σύγκριση και να αποφασιστούν δράσεις (εάν απαιτούνται) για βελτίωση αυτών των δεικτών. Θα έπρεπε μέσω της ανάλυσης να δίνονται απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: «Καλύπτουν τις ανάγκες μας ή όχι οι υπάρχουσες υποδομές υγείας ή οι αθλητικές υποδομές;», «Είναι πολλές ή λίγες;», «Δεδομένης της οικονομικής κατάστασης, έχουμε τα απαιτούμενα κεφάλαια να τις συντηρήσουμε και να τις διατηρήσουμε όλες;»
Απουσιάζουν Χρηματοοικονομικοί δείκτες , Κεφαλαιακής διάρθρωσης, και Δείκτες Εσόδων, Δείκτες ανθρωπίνου Δυναμικού κλπ. Για παράδειγμα, γνωρίζοντας ότι η χρηματοδότηση με δανειακά κεφάλαια είναι μεγάλη τότε η διόγκωση των υποχρεώσεων δημιουργεί κινδύνους χρεοκοπίας μέσω της επιδείνωσης της ρευστότητας. Αυτό θα μας το έδειχναν οι δείκτες :Ξένα Κεφάλαια/ Ίδια, Κεφαλαιακής Επάρκειας, Γενικής επιβάρυνσης, Κάλυψης τόκων. ΑΝ ΥΠΗΡΧΑΝ.
Δεν αναφέρονται οι χωρικές σχέσεις του Δ.Τ με τις γύρω περιοχές, οι αλληλεξαρτήσεις, οι ροές αγαθών και οι εμπορικές συναλλαγές. Έχουμε με τους γειτονικούς ΟΤΑ κάποια σχέση ή είμαστε μια κλειστή, στεγανή οικονομία τύπου Αλβανίας την εποχή του Χότζα!
Μεγέθη όπως ο υπολογισμός της παραγωγικότητας της τοπικής οικονομίας, το τοπικό εισόδημα και το τοπικό διαθέσιμο εισόδημα, δεν αναφέρονται. Δυστυχώς, δεν χρησιμοποιείται ούτε ένα εργαλείο χωρικής ανάλυσης, ούτε ένας δείκτης από το επιστημονικό πεδίο της περιφερειακής ανάπτυξης (π.χ δείκτης τοπικής εξειδίκευσης, δείκτης Theil, συντελεστής Gini) .
Στο τμήμα που αναφέρεται στο ΕΣΠΑ 2007-2013 (χρηματοδότηση μέσω Ευρωπαϊκής Ένωσης) παρατηρείται μία ανούσια παράθεση κειμένων που δεν συνδέονται με κάποιο τρόπο με τα υπόλοιπα αντικείμενα. Ήδη το ΕΣΠΑ είναι στο τελευταίο έτος.
Δεν τεκμηριώνεται η συσχέτιση του Στρατηγικού Σχεδιασμού του Δήμου, με Στρατηγικά Σχέδια (χρηματοδοτικά εργαλεία) σε υψηλότερο επίπεδο (πχ. ΠΕΠ, Τομεακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ).
Στην ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος αντί να καταγράψει τα διάφορα ευρήματα και να αποτυπώσει την υπάρχουσα κατάσταση, προβαίνει σε ευχολόγια και ασύνδετες αξιολογήσεις λέγοντας π.χ «θέτει στόχο», «να διερευνηθούν» , ενώ δεν γίνεται κάποια αξιολόγηση των διοικητικών υπηρεσιών του Δήμου από τους χρήστες δηλ. τους δημότες.
Απουσιάζει η κατανομή πόρων για την αντιμετώπιση των επιμέρους ζητημάτων και δράσεων.
Δεν προκύπτει από πουθενά ποιο και τι υλικό, τι έρευνες, τι στρατηγικά κείμενα επεξεργάστηκε η Ομάδα Μελέτης για τον τουρισμό ή άλλους τομείς. Τι πιθανολογούν αυτά τα κείμενα για την εξέλιξη των τουριστικών αγορών μεσοπρόθεσμα; Τι στρατηγικές κινήσεις προτείνουν για τις μικρές τοπικές οικονομίες σαν τι δική μας; Ποιες είναι οι εξελίξεις στον τομέα των αερομεταφορών και πως θα μας επηρεάσουν; Στις θαλάσσιες μεταφορές και στην κρουαζιέρα; Στον πρωτογενή τομέα και την τυποποίηση; Θα χρειαστεί να ψάξουμε να βρούμε χώρο για ΒΙΠΕ; Ποιος θα απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα;

Στο τελευταίο μέρος ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου όπου θα έπρεπε λογικά να συνδεθούν τα ευρήματα της μελέτης με καθορισμό νέων στόχων και αναθεώρηση των ήδη υπαρχόντων, προσδιορισμό και ανάλυση εναλλακτικών κατευθύνσεων και στρατηγικών, επιλογή στρατηγικών με βάση τις επιδράσεις των παραγόντων του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του οργανισμού, για την επίτευξη των στόχων, απλά δεν υπάρχουν. Στο εν λόγω Σχέδιο, καθορίζονται, αυθαίρετα κάποια κρίσιμα ζητήματα όπως: ανεπάρκεια βασικών υποδομών και δικτύων, ανεπάρκεια χρήσης σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος, τα οποία αναφέρεται ότι ο Δ.Τ θα πρέπει να αντιμετωπίσει.

Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει συσχέτιση παρουσιαζόμενων πληροφοριών, συμπερασμάτων και σχεδιαζόμενων μέτρων. Και όμως, υπάρχουν τόσες μεθοδολογίες και αναλυτικά εργαλεία που θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί για να «ξεζουμίσουν» τα στοιχεία. Η Ανάλυση Tobit, η Λογιστική Παλινδρόμηση, η Data Envelopment Analysis, η Ανάλυση Κανονικής Συσχέτισης. Η νομοθεσία μπορεί να μην τις αναφέρει, ωστόσο δεν τις απαγορεύει κιόλας.

Για marketing και πολιτικές προώθησης των τοπικών γεωργικών προϊόντων ή του τουρισμού, καμία αναφορά. Θα μπορούσαν να προταθούν για υλοποίηση δράσεις όπως: εικονική περιήγηση του προορισμού, συνεργασία με κάποια τουριστική πύλη (portal) για την προβολή της περιοχής με διενέργεια διαγωνισμού με δώρα, προβολή του τουριστικού προορισμού μέσω των Destination Profiles, παραγωγή φωτογραφικού υλικού για όλες τις δημοτικές ενότητες, ανάπτυξη στρατηγικής Social Media, δημιουργία χάρτη του προορισμού βάσει εμπειριών κ.α.

Το προσχέδιο του «Επιχειρησιακού Σχεδίου 2012-2014» καταλήγει διατυπώνοντας το όραμα για το Δήμο Τριφυλίας. Μέχρις εκεί.

Εν ολίγοις, το σχέδιο, δεν είναι σχέδιο. Είναι ένα ευχολόγιο και απόπειρα συρραφής στοιχείων, μια απόπειρα της τοπικής διοίκησης να καλυφθεί από μία νομική υποχρέωση. Καμία απάντηση στα παρακάτω ΑΜΕΙΛΙΚΤΑ ερωτήματα: ΠΟΤΕ, ΠΩΣ, ΠΟΙΟΣ, ΠΟΣΟ. Το Σχέδιο βρίθει τίτλων, αναφορών, πινάκων και σχεδιαγραμμάτων αλλά στο σύνολό τους αυτοί δεν παράγουν κάποια συγκεκριμένη πληροφορία και κατεύθυνση.

Όμως, ίσως αυτό θέλουμε σαν κοινωνία. Γιατί όπως έλεγε και ο Άγγλος συγγραφέας Λούις Κάρολ (1832-1898): «αν δεν ξέρεις που θέλεις να πάς όλοι οι δρόμοι σε οδηγούν εκεί». Και έτσι είναι όλοι ικανοποιημένοι και επιτυχημένοι.

*Ο Ιωάννης Παπανικολάου είναι απόστρατος αξιωματικός του Στρατού, κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, στα Δίκτυα Υπολογιστών και Επικοινωνιών και στη Γεωπολιτική & Διπλωματία.

Γιάννης Παπανικολάου - Εφημερίδα ΦΩΝΗ