«Καλλικράτης» εν υαλοπωλείω

Λίγες ημέρες, το πολύ δύο εβδομάδες... ηρεμίας έχει να απολαύσει ακόμη ο υπουργός Εσωτερικών Γιάννης Ραγκούσης.
Μέχρι τη στιγμή δηλαδή που θα δημοσιοποιήσει τον νέο χάρτη αυτοδιοίκησης, με τα όρια των νέων, και κατά πολύ λιγότερων από τους σημερινούς, δήμων. Οι τοπικιστικές, αλλά και με προσωπικές αφετηρίες, αντιδράσεις αναμένονται να είναι, όπως και στον «Καποδίστρια I», πολλές και σκληρές.

Η κυβέρνηση, όμως, όπως και ο πρώτος τη τάξει υπουργός, επειδή δεν ήθελαν να χαθεί στις ενστάσεις το μήνυμα της «Νέας Αρχιτεκτονικής», όπως ονομάζουν το σχέδιο «Καλλικράτης», προτίμησαν να δώσουν σε πρώτη φάση στη δημοσιότητα μόνο το πολιτικό πλαίσιο και όραμα, και αργότερα το χωροταξικό σκέλος.
Περιθώρια για βελτιώσεις και αλλαγές υπάρχουν, όχι .......

όμως και για υποχώρηση, είναι το μήνυμα που στέλνει η κυβέρνηση, αφού το αργότερο μέχρι τις 10 Μαΐου ο «Καλλικράτης» θα είναι νόμος του κράτους.

«Καλλικράτης» και διαφθορά

Αυτή τη φορά, πάντως, και καθώς η χώρα διέρχεται σοβαρή οικονομική κρίση, οι κυβερνώντες έχουν στα χέρια τους ένα επιπλέον επιχείρημα, εξαιρετικής μάλιστα βαρύτητας: «Με τη “Νέα Αρχιτεκτονική” επιτυγχάνεται τεράστια εξοικονόμηση πόρων, με την κατάργηση των βαθμίδων διοίκησης, τον περιορισμό του αριθμού των δήμων στο 1/3 και τον δραστικό περιορισμό των Νομικών Προσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης» επισημαίνεται στο δελτίο «βασικού σχολιασμού θεμάτων επικαιρότητας» του Μεγάρου Μαξίμου. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τι εξοικονόμηση συνεπάγεται ο αισθητά μικρότερος αριθμός τοπικών αρχόντων, συμβούλων κτλ. Ταυτόχρονα, το ΠΑΣΟΚ υπόσχεται ότι ο «Καλλικράτης» θα λειτουργήσει «ως κινητήρια δύναμη ανάπτυξης στην περιφέρεια», ενώ και ο πολίτης θα εξυπηρετείται καλύτερα.

Το κυβερνών κόμμα υπόσχεται επίσης ότι η νέα αυτοδιοικητική συνένωση θα καταφέρει αποφασιστικό χτύπημα κατά της διαφθοράς. «Αυτό θα συμβεί αυτόματα;» είναι το ερώτημα που τίθεται. «Όχι βέβαια. Η διαφθορά δεν σβήνει με ένα… κουμπί» μας απαντά χωρίς περιστροφές έμπειρος αυτοδιοικητικός παράγων. Και προσθέτει: «Απαιτείται πολιτική βούληση και επί της ουσίας έλεγχος». Πάντως, αν υπάρχει η βούληση, μια σειρά από πρακτικές αποφάσεις μπορούν να φέρουν άμεσα αποτελέσματα.

Τέτοιες είναι η ανάρτηση των αποφάσεων, και της αυτοδιοίκησης, στο διαδίκτυο, η καθιέρωση διπλογραφικού συστήματος, κυρίως στις οικονομικές συναλλαγές με τον πολίτη, και οι μεγάλοι, διαφανείς διαγωνισμοί (χωρίς δηλαδή να σπάνε τα έργα σε μικρά μικρά τμήματα).

Αρμοδιότητες και πόροι

Η κατάργηση των νομαρχιών, η συνένωση δήμων και η αντικατάσταση των κρατικών περιφερειών από άλλες, στα ίδια όρια, με αιρετό όμως περιφερειάρχη, συνεπάγονται τελικά τεράστιες αλλαγές σε επίπεδο αρμοδιοτήτων. Αναλυτικά, οι δήμοι θα ασχολούνται με θέματα όπως ανέγερση σχολείων, ένταξη μεταναστών (αλλά όχι άσκηση της γενικής μεταναστευτικής πολιτικής), πολεοδομία, δημόσια υγεία, λαϊκές αγορές και άδειες καταστημάτων.
Οι νέες περιφέρειες θα είναι υπεύθυνες για την κατασκευή, τον έλεγχο και τη συντήρηση των δημόσιων έργων, και δη των οδικών αξόνων (με εξαίρεση των 5 μεγαλύτερων της χώρας).
Επίσης, για τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, τη διαχείριση κοινοτικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων και τη διαχείριση των αποβλήτων.

Τομείς όπως ενέργεια - βιομηχανία, τουρισμός, εκπαίδευση και πολιτισμός, γεωργία - κτηνοτροφία - αλιεία, αλλά και η πολιτική προστασία θα ανήκουν επίσης στο χώρο ευθύνης των περιφερειών.
Από την άλλη, οι επτά (κρατικές) Γενικές Διοικήσεις θα είναι επιφορτισμένες με πολιτικές που, εκ του Συντάγματος, δεν μπορούν να περάσουν στις νέες περιφέρειες, όπως η άμυνα, η μεταναστευτική πολιτική κ.ά. Ταυτόχρονα, μια ανεξάρτητη Αρχή, υπαγόμενη στο υπουργείο Εσωτερικών, θα ασκεί τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των νέων δομών.

Με βάση τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς, Αθήνα και Θεσσαλονίκη δεν μετατρέπονται σε μητροπολιτικούς δήμους.
Η πρωτεύουσα της βόρειας Ελλάδας δεν θα αποτελέσει τελικά ξεχωριστή περιφέρεια, ενώ και η περιφέρεια Αττικής θα παραμείνει ενιαία, παρά το γεγονός ότι ορισμένοι ανησύχησαν από το πολιτικό βάρος που θα έχει ο, ψηφισμένος από 4 εκατομμύρια ψηφοφόρους, νέος περιφερειάρχης.
Επίσης, η κοινοβουλευτική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ θα καταργήσει τη διάταξη της ΝΔ για εκλογή δημάρχων (στο εξής και περιφερειαρχών) με ποσοστό 42% και θα επαναφέρει το 50%+1, που ευνοεί τη λογική των συνεργασιών.

Το νέο σχέδιο συνένωσης δεν είναι όμως και τόσο… νέο.

Η κυβέρνηση της ΝΔ επιχείρησε να το εφαρμόσει, έκανε πίσω όμως αφενός λόγω έλλειψης πόρων και αφετέρου από το φόβο τοπικιστικών εκρήξεων. Άρα, λοιπόν, το παλαιό ζήτημα ότι οι νέες, επαυξημένες αρμοδιότητες θέλουν και τους αντίστοιχους πόρους επανέρχεται. «Δεν θα πάρουμε αρμοδιότητες εφόσον αυτές δεν συνοδευτούν από αντίστοιχη κοστολόγηση» προειδοποιούν οι τοπικοί άρχοντες, ανεξαρτήτως πολιτικού χρώματος σημειωτέον.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ οι Νικήτας Κακλαμάνης και Δημήτρης Δράκος (πρόεδροι της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων και της Ένωσης Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων αντίστοιχα) τοποθετούνται κατ’ αρχήν θετικά στο νέο σχέδιο, βάζουν και τις… κόκκινες γραμμές των ενώσεων που εκπροσωπούν. Ο κ. Δράκος επισήμανε ήδη τις ελλείψεις του σχεδίου νόμου, ελλείψεις που αφορούν «στα οικονομικά, στο ζήτημα του προσωπικού, στο θέμα της λειτουργίας, επομένως και της αποτελεσματικής λήψης της απόφασης».

Περισσότερο συγκεκριμένος, ο δήμαρχος Αθηναίων αξιώνει: «Για να θεωρήσουμε αξιόπιστες τις όποιες διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την οικονομική “προίκα” της διοικητικής μεταρρύθμισης που εξήγγειλε πρέπει προηγουμένως να αποδοθούν στην αυτοδιοίκηση 331 εκατ. ευρώ, που είναι οι θεσμοθετημένοι πόροι του 2009, οι οποίοι μέχρι στιγμής δεν έχουν καταβληθεί».

Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο σημείο τριβής με την κυβέρνηση, αφού, όπως υποστηρίζει ο κ. Κακλαμάνης, «η κυβέρνηση, ενώ υιοθετεί την οικονομική μελέτη της ΚΕΔΚΕ για 4 δισ. ευρώ, δεν διευκρινίζει αν αυτά τα 4 δισ. είναι μόνο για τους νέους δήμους ή και για τη νέα περιφερειακή αυτοδιοίκηση β΄ βαθμού».
Και είναι απορίας άξιο αν, υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, θα μπορέσει η κυβέρνηση να δώσει ολόκληρη την… προίκα.
Πάντως, ο αρμόδιος υπουργός τούς παρείχε εγγυήσεις για ολοκληρωμένο νομοσχέδιο.

Τι συζητά η κυβέρνηση

Στο υπουργείο Εσωτερικών συζητείται σειρά θελκτικών προτάσεων, όπως μαθαίνουμε. Μια σκέψη είναι να δοθεί στην αυτοδιοίκηση το 4% του ΦΠΑ (από 2% που είναι σήμερα), σκέψη που συνδέεται ασφαλώς με τα σενάρια είτε αύξησης του ΦΠΑ είτε καθιέρωσης ενιαίου ΦΠΑ. Η πρόταση να δίδεται στην αυτοδιοίκηση το 20% του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας είναι μία ακόμη πρόταση που βρίσκεται στο γραφείο του Γ. Ραγκούση. Περισσότερο… εύκολα υλοποιήσιμη είναι η σκέψη για καθιέρωση Ταμείου Σύγκλισης μεταξύ των περιφερειών, όπου, με άλλα λόγια, η… πλούσια Αττική θα αποτελέσει τον οικονομικό αιμοδότη των φτωχότερων περιφερειών, όπως η Ήπειρος. Τις τελικές αποφάσεις για όλα αυτά θα πάρουν δύο υπουργοί που γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, ο Γιάννης Ραγκούσης και ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Εκτός, τέλος, από εκείνους που ανησυχούν για την απώλεια ρόλου και καρέκλας, μετά τη 14η Νοεμβρίου διατυπώνονται ενστάσεις και με πολιτική αφετηρία. ΚΚΕ και Συνασπισμός είπαν «όχι» στο σχέδιο «Καλλικράτης» για πολιτικούς λόγους, οι λιγότερο… εύπιστοι, πάντως, εκτιμούν ότι η Αριστερά θα είναι από τους μεγάλους χαμένους του νέου συστήματος.
Δήμους που σήμερα έχει υπό τον έλεγχό της δύσκολα θα τους διατηρήσει μετά τη συνένωση 3-4 όμορων δήμων.
Πάντως, το ΚΚΕ κάλεσε τους πολίτες να απορρίψουν τον «Καλλικράτη», με το σκεπτικό ότι «οδηγεί σε περαιτέρω εμπορευματοποίηση δημόσιων ή δημοτικών κοινωνικών υπηρεσιών (παιδείας - υγείας - πρόνοιας) μέσω της “αποκέντρωσης” και της εξάρτησής τους από το τοπικό φορολογικό βάρος».

Ενώ και ο Συνασπισμός, διά του εκπροσώπου του Πάνου Σκουρλέτη, πήρε αρνητική θέση, αφού «το αίτημα για ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του κράτους, με διοικητική αποκέντρωση, με ανακατανομή πόρων και εξουσιών υπέρ των αυτοδιοικητικών θεσμών, παραμένει επίκαιρο».

Πηγή: Free Sunday